Discussie: Nederlandstalige werken zijn slechter dan vertaalde werken

De bekentenis van de dag is dat - jammer genoeg - best wat van ons Kladblog-groepje niet al te beste ervaringen hebben met oorspronkelijk Nederlandstalig werk. Vaak komen we ook, zowel offline als online, lezers tegen die heel sceptisch zijn over werk geschreven door Vlaamse of Nederlandse auteurs. Is dit een gerechtvaardigde mening of gebaseerd op enkele vooroordelen?

FENNA
Om te beginnen denk ik dat we de dingen in perspectief moeten zetten. In het Engelse taalgebied wonen veel meer mensen dan in het Nederlandse. Het is dan ook niet onlogisch dat er veel meer oorspronkelijk Engelstalige boeken verschijnen dan oorspronkelijk Nederlandstalige. Vervolgens wordt maar een klein deel van die Engelstalige boeken vertaald. In deze discussie vergelijken we dus eigenlijk dat kleine deel met álle boeken die in Nederland en België worden uitgegeven. Dus ja, in dat opzicht zijn vertaalde werken beter, onder andere omdat die hun succes al bewezen hebben, maar dat is eigenlijk geen eerlijke vergelijking.
De vraag is dus eigenlijk: komen er in Nederland in verhouding evenveel goede boeken uit als in bijvoorbeeld Amerika? Misschien wel. Ik moet heel eerlijk toegeven dat ik niet bijzonder onder de indruk ben van de meeste origineel Nederlandstalige boeken. Vertaalde werken hebben vaak net dat extra laagje glans. Maar zoals aangegeven zien wij maar een klein deel van de hele berg boeken die in het buitenland uitgegeven wordt. Misschien beschouwt een Amerikaan de kwaliteit van Engelstalige boeken ook niet zo goed in, al zal deze persoon minder vergelijkingsmateriaal hebben.
Mijn conclusie is dus dat Nederlandse werken niet per definitie slechter zijn, maar omdat ons taalgebied veel kleiner is, zijn er ook maar heel weinig boeken die echt goed zijn.

LIVIA
Mijn ervaringen met oorspronkelijk Nederlandstalig werk zijn… teleurstellend. Mijn grote excuses, maar te vaak heb ik het gevoel bij het lezen van een oorspronkelijk Nederlandstalige YA dat de auteur alle Amerikaanse/Engelse tropes die drie jaar terug super goed verkochten in een boek willen steken - zonder de poging het te vernederlandsen/vervlaamsen. Dat grote sceptische gedachtengoed tegenover oorspronkelijk Nederlandstalig werk begrijp ik dus.
Anderzijds heb ik recent ook wel oorspronkelijk Nederlanstalig werk gelezen en voorbij zien komen dat mij verrast. De Zwendelprins van Rima Orie heeft mijn hoop voor de Nederlanstalige boekenwereld doen stijgen. Ook het verschijnen van werken als Heerestraat en Rozelaan van Carlie van Tongeren en Grondvuur van Mirjam Gielen geven me echt wel hoop voor de toekomst. Dus nou, niet te sceptisch zijn: het kan alleen maar beter worden.

SOPHIE
In 2014 kocht ik mijn eerste boek. Ondertussen zijn we vijf jaar en een aantal boekenkasten verder. Waar ik in 2014 net YA ontdekte en vol liefde Nederlandse auteurs als Carry Slee en Simone van der Vlught las, veranderde dat steeds meer naarmate ik langer in het YA genre zat. Nederlandse YA uitgevers die bij vrijwel iedereen bekend waren zoals Blossom Books en Moon waagden zich niet aan Nederlandstalige auteurs en langzaam maar zeker verdwenen de originele boeken uit mijn kast en vulden zich met vertaald werk.
In 2018 toen wij Kladblog oprichten, besloot ik twee grote veranderingen door te voeren. Ik besloot Engels te gaan lezen om zo makkelijker meer representatie te kunnen vinden en ik besloot bewust op zoek te gaan naar origineel Nederlandstalig werk. In het afgelopen jaar heb ik veel origineel Nederlandstalig werk gelezen, van kleine uitgevers tot grotere en zelfs een aantal selfpubs. (Ik ben gaan tellen gisteren en ik heb er nu 25 gelezen). Sommige van die vijfentwintig verhalen waren goed, sommige redelijk, maar bij vrijwel allemaal had ik zoiets van ‘meh’. En ik weet oprecht niet waar het exact aan ligt, maar ik heb wel vermoedens.
Keer op keer werd ik teleurgesteld omdat er bijvoorbeeld tropes of scènes in zaten die ik drie jaar daarvoor al zat was in YA. Of personages die aanvoelden als dertigers in plaats van leeftijdsgenootjes in hun dialogen. Die praatte alsof ze rechtstreeks aftreksels waren van stereotypen. Die de volwassen boekenbloggers wel aanspraken tot op het moment dat ik me afvroeg of YA nog wel de doelgroep was van YA. Ik snap wel dat veel Nederlandstalige lezers geen origineel Nederlandstalig werk meer lezen want vaak genoeg betaal je dezelfde prijs als een boek dat al honderden Goodreads ratings heeft en waarvan je weet dat het goed is, terwijl Nederlandse auteurs dat zelden waarmaken.
Misschien komt dat laatste met betrekking tot die geforceerde dialogen omdat Nederlandse schrijvers gemiddeld ouder zijn dan hun Internationale collega’s, maar daar kan onmogelijk alles aan te wijten zijn want Grondvuur van Mirjam Gielen vond ik erg tof. Rima Orie die bij Moon debuteerde heeft ongeveer dezelfde leeftijd als de gemiddelde Amerikaanse debutant en wordt overal in recensies geprezen om haar internationale schrijfstijl, maar eerlijk, komt dat niet alleen omdat sommige andere Nederlandse auteurs YA verhalen schrijven die het bijna doen denken alsof hun doelgroep een klap met de molen heeft gehad? Binnen YA schrijvers groepen zie ik regelmatig mensen adviseren om ‘simpeler’ te gaan schrijven omdat het merendeel van de YA doelgroep vaak nog geen volwassenen zijn, maar als er een ding is wat alle tieners gemeen hebben, is dat ze zich wel volwassenen voelen en door ze te betuttelen gaan ze je boek echt niet sneller oppakken.
Om terug te komen op de stelling denk ik niet dat Nederlandstalige werken slechter zijn dan vertaalde werken, maar ik denk wel dat Nederlandstalige uitgevers en schrijvers hun markt minder goed kennen dan hun Internationale collega’s. Of dat ze achterlopen in ieder geval. Dat ze inzetten op verhalen die op het moment van schrijven al achterhaald waren. Dat uitgevers gaan voor verhalen die lijken op vertaalde boeken die het goed deden in plaats van zich te realiseren dat die boeken op dat moment al hetzelfde verhaal alleen dan in een andere verpakking zijn. Ik snap dat de boekenbranche een bedrijf is, maar iets meer risico zou ervoor zorgen dat er gelijktijdig met vertaalde boeken Nederlandse werken op de markt komen die daar ook daadwerkelijk mee kunnen concurreren, want Nederlandse werken vind ik op dit moment inderdaad slechter, puur om het feit dat ze achter de feiten aanlopen.