Over het belang van Young Adult

Mocht  je het willen hebben over gewaardeerde genres binnen de Nederlandstalige – en waarschijnlijk internationale – literaire gemeenschap, kan je beter direct stoppen met lezen. Dat is Young Adult namelijk niet. In het beste geval wordt er neergekeken op YA en in het slechtste geval wordt het totaal de grond in geboord.

Misschien hebben die licht elitaire figuren wel goede redenen voor hun afwijzing van dit genre, want inderdaad, YA bestaat meestal niet uit honderdduizend lagen en diepzinnige metaforen. Nee, het gaat niet over personen met tonnen levenservaring (als je dat in jaren rekent) en zinnen waar een paar schrijvershersenen een aantal uur op hebben zitten kraken. Nee, YA-schrijvers hoeven niet op een uitnodiging van het boekenbal te rekenen.

Of die minachtende houding echter volledig terecht is? Nee, ik denk van niet. Er zijn namelijk genoeg redenen om aan te nemen dat YA een van de belangrijkste genres is die er bestaat.

Als klein meisje was ik een echte boekenwurm. Vrijwel wekelijks ging ik op de fiets naar de bieb, om met een volle tas boeken thuis te komen. Ik was een van de weinigen uit mijn klas, de meesten vonden lezen stom. Het enige boek dat ze in een jaar lazen, was het boek dat ze gebruikten voor hun verplichte boekenbeurt halverwege het schooljaar.

In een poging om mijn klasgenoten in de onderbouw van de middelbare school aan het lezen te houden, veranderde ik mezelf in een wandelende bibliotheek. Vooral Twilight (God vergeef me voor mijn zonden) was vaker uitgeleend dan dat het in mijn boekenkast stond.

Tot we in de bovenbouw kwamen en er volledig roet in het eten werd gegooid van ieder klein leeszaadje dat ik geplant had. Ik weet niet precies wat het is met het Nederlands onderwijs, maar voor mensen die dagelijks met jongeren werken, weten ze bar weinig af van wat de jeugd leuk zou vinden om te lezen. Gewoonlijk bestaat de bovenbouwkost uit boeken als De donkere kamer van Damokles, Max Havelaar en Reinaert de Vos. Natuurlijk zijn ze niet voor niets uitgekozen – het is belangrijke literatuur, maar voor de gemiddelde 17-jarige is het vooruitzicht van zo’n lijst op z’n zachtst gezegd deprimerend. Net zoals op de basisschool vonden klasgenoten lezen stom. Zelfs ik vond lezen in vlagen stom en zoals je begrijpt, wil dat écht wat zeggen.

En wat is het resultaat? Een generatie ongemotiveerde jongeren die vlak voor hun eindmondeling nog even op de literatuurbank samenvattingen lezen van die boeken die ze gelezen hadden moeten hebben. Hoe ga je ervoor zorgen dat al die romans die aan de lopende band uitgegeven worden nog verkocht worden als de toekomstige afzetmarkt een hekel heeft aan lezen? In een tijd waarin Netflix bestaat, iedereen een mobiele telefoon in zijn kontzak heeft zitten en jongeren verslaafd zijn aan de PlayStation? Als mijn broertje de keuze moet maken tussen FortNite en een leuk boek, twijfelt hij echt geen moment.

En dat is waar het opkomende Young Adult om de hoek komt kijken. Het is voor de gemiddelde tiener mogelijk hét bewijs dat lezen nog wél leuk is. Niet ieder boek is zo’n sleur om doorheen te komen dat je om de dertig seconden naar de bladzijde kijkt en erachter komt dat je amper opgeschoten bent. In YA-boeken worden thema’s besproken die voor jongeren van belang zijn, waarmee ze zich dus kunnen identificeren. Daarmee wil ik niet zeggen dat het voor tieners onmogelijk is om zich in te leven in volwassenenliteratuur. Natuurlijk kunnen ze dat wel, maar niet iedereen heeft daar als tiener al behoefte aan. Hoe fijn is het dan wanneer dat niet per se hoeft?

Bovendien hebben YA-auteurs een bevoorrechte positie. Zij hebben de stem gekregen om een jong publiek kennis te laten maken met thema’s als vriendschap, diversiteit, feminisme en seks in een luchtig jasje. Een jong publiek dat de toekomst is, een nog vormbare generatie die de kans heeft om het anders te doen dan de vorige. Hoogstaande literatuur is goed, maar niet voor iedereen weggelegd. YA daarentegen is laagdrempelig en toegankelijk voor iedere nieuwsgierige jongere die eens achter de laptop vandaan wil komen.

Boekenbal of niet, het is belangrijk voor de schrijfwereld om het belang van Young Adult in het achterhoofd te houden. Zoals schrijvers als JK Rowling en Rick Riordan generaties aan kinderen aan het lezen kregen én krijgen, moet dat ook gebeuren met de generatie 15-18. Wie weet dat mijn broertje dan over een aantal jaar opnieuw kan zeggen: ‘Hé Dreuzel, ik ben al op pagina tachtig.'

Mara