|
KATIE.
Nu ik éindelijk - een soort van - mijn studie heb afgerond en tijd heb om te lezen, bleek ik in een dikke lezers dip te zitten. Ik heb meerdere boeken in mijn kast staan waar ik absoluut geen zin in had. Maar goed dat afgelopen maand De Zwendelprins van Rima Orie uitkwam, want ik begin eindelijk uit mijn leesdip te komen. Wat een geweldig boek tot nu toe! Verder ben ik, nog steeds, bezig met Turtles all the way down van John Green, waar ik al twee jaar in vast loop. Ik hoop in de komende twee dagen De Zwendelprins uit te lezen, verder te gaan in John Green en ik wil al maanden lang beginnen aan The Hate U Give van Angie Thomans én The Chosen Ones van Scarlett Thomas. En oeps, had ik al verteld dat ik het laatste deel van Girl Online van Zoe Sugg wil bestellen om te lezen? LIVIA Het duurde even voor ik na het uitlezen van De Zwendelprins kon kiezen welk boek ik als volgende zou lezen. Ik ben begonnen in de bundel Brave New Love van een schrijverscollectief uitgebracht door Dutch Venture Publishing, maar dat beviel me toch niet zo. Na lang twijfelen heb ik uiteindelijk gekozen voor Iskari II, omdat ik weet dat Sophie die zo leuk vond. (En ik Iskari I uiteraard het einde vond, maar goed, het was vooral Sophies mening die me hielp in deze korte periode van keuzestress. FENNA Waarschijnlijk ben ik de langzaamste lezer van iedereen hier, want ik heb maar één boek om over te vertellen. Maar wat een boek. Natuurlijk heb ik het over ‘De Zwendelprins’ van Rima Orie, een van de weinige boeken waar wij van deze blog unaniem enthousiast over zijn. Het is dan ook heerlijk om een boek van eigen bodem te lezen dat zo goed geschreven is en dat ook nog eens gebaseerd is op de roots van de schrijfster zelf. Daarnaast is het ook qua vormgeving een ontzettend mooi boek. Ik heb tot nu toe nooit veel gehad met Nederlandse schrijvers, maar ben zeker blij om dit boek in mijn kast te hebben staan.
0 Reacties
Na het lezen van Girls of Paper and Fire van Natasha Ngan (met trigger warnings) en het lezen van het origineel Nederlandse Dit is hoe het ging van Astrid Boonstoppel (zonder trigger warnings) kregen we binnen Kladblog de discussie of trigger warnings een plaats moeten hebben in YA-boeken. Laat ook vooral jullie mening horen.
In voorbereiding op deze discussie schreef Sophie een artikel dat je hier: https://kladblog.weebly.com/de-blog/een-informatief-stuk-over-triggers terug kunt vinden. Ze legt hierin onder andere uit wat triggers en trigger warnings precies zijn. SOPHIE Ik schreef natuurlijk het artikel van afgelopen donderdag en ik denk dat daaruit mijn mening al een beetje naar voren kwam. Ik ben voor. Triggers betuttelen mensen niet of geven spoilers, maar zijn voor een deel van de samenleving die zonder gewoon slechter functioneert. Triggerswarnings zijn geen ‘lees dit niet,’ maar een ‘pas op’ net zoals de kijkwijzer op televisie. Die geeft immers toch ook aan of je geweld kunt verwachten? Misschien werken ze niet voor jou, maar, nou en? Ze werken voor sommige mensen en is dat niet goed genoeg? Zelfs als ze maar één iemand helpen moet dat toch opwegen tegen de moeite die het is om ze erin te stoppen? (Een vriendin van mij las bijvoorbeeld bewust Dit is hoe het ging van Astrid Boonstoppel die hierboven al wordt aangehaald niet) Vorig jaar las ik zelf Girls of Paper and Fire van Natasha Ngan, ook hierboven al genoemd, sorry, een ownvoices verhaal over trauma. In dit boek zit een brief waarin ook trigger warnings worden genoemd en eventuele hulplijnen. Als het je niet beïnvloed sla je het misschien zo over en dat prima, maar denk eens aan de mensen die er wel iets aan hebben? En ik weet dat het voelt als ‘maar moet ik dan overal een waarschuwing op zetten’? Ik bedoel, in mijn artikel was wel duidelijk dat alles een trigger kan zijn en je kunt moeilijk waarschuwen voor scènes over de kleur blauw, of niet dan? Dan is je lijst straks langer dan het boek zelf, MAAR een lijstje als: zelfmoord, eetstoornissen, oorlog, geweld, misbruik? Waarom niet? Ik denk dat dat mijn voornamelijke standpunt is. Waarom niet? KATIE Ik ga niet nadenken over hóe de trigger warnings in boeken moeten staan, of iedere soort trigger een andere sticker zou moeten krijgen, en of dit al op de cover of achterflap moet staan - dat is niet de vraag van deze discussie, al was dat het allereerste waar ik aan dacht toen ik deze vraag las. Ik heb vrij veel geluk; ik heb nooit last gehad van triggers, omdat ik nooit iets heb gemaakt wat ervoor zou kunnen zorgen dat ik er beïnvloed van kan raken als ik triggers lees. Maar dat ík er geen last van heb, betekent niet dat iedereen er geen last van heeft. Integendeel zelfs; veel mensen kunnen aangespoord worden door triggers in boeken. Denk maar eens aan toen 13 Reasons Why uitkwam en alle discussies die daaruit voort kwamen. Ik denk dat triggers vermelden een goed idee is. Voor de mensen die er niet beïnvloed van raken, kunnen het simpelweg negeren - maar voor degene die er wél last van kunnen krijgen, kunnen het boek op tijd weg leggen of zelfs niet eens oppakken. Ja, de uitgeverij kan weliswaar verlies lopen, maar dat lijkt mij een beter idee dan - misschien onbewust - verantwoordelijk zijn voor het aansporen op toch heel wat ergere dingen… Films hebben ook trigger warnings, dus waarom boeken dan niet? IANTHE Ik ben de laatste maanden verschillende artikelen tegengekomen die zowel voor als tegen trigger warnings waren, voornamelijk omdat ik er zelf over na aan het denken was of ik het wel of niet wilde doen in mijn eigen boeken in de toekomst; ik schrijf nou eenmaal over heftige onderwerpen. Het argument dat ik tegenkwam bij mensen die tegen trigger warnings waren, was voornamelijk: “de echte wereld heeft ook geen trigger warnings en ik ben geen therapeut, dus dat is mijn verantwoordelijkheid niet, en daarnaast geeft het ook spoilers en soms moet je dingen geheim houden zodat ze extra hard binnenkomen en het juiste effect hebben”. En daar heb ik natuurlijk over nagedacht, maar ik ben het er niet echt mee eens. Ik denk dat mensen die dat soort dingen zeggen, niet goed begrijpen wat triggers zijn. Echte triggers zijn niet “een edgy leftist die speciaal wil doen en aandacht wil”, het zijn intense psychologische effecten die medisch serieus zijn. Vind ik dat ze standaard vermeld moeten worden? Ik weet het niet. Ik zou het persoonlijk wel doen en ik denk dat het netjes is voor een auteur om te doen, maar ik denk ook dat het tegenreacties kan opleveren. Misschien willen uitgeverijen dingen met bepaalde triggers niet meer uitgeven omdat ze denken dat het slechter verkoopt, of weet ik veel wat. Of misschien worden auteurs publiekelijk geshamed voordat het boek gepubliceerd is, alleen omdat er bepaalde triggers in zitten en ze ‘het recht niet hebben’ daarover te schrijven. Vooral op Engelse YA-twitter is zo'n hate mob tegenwoordig een groot probleem, en ik zie wel hoe dit het zou kunnen versterken. Maar uiteindelijk ben ik denk ik wel voor. Mensen die de trigger warnings niet nodig hebben, hoeven ze niet eens te bekijken, en mensen die ze wél nodig hebben, zullen zichzelf kunnen beschermen. Uiteindelijk zijn een paar woordjes zwart op wit toch een kleine moeite om bij te dragen aan iemands mentale gezondheid, toch? De discussie van eind april gaat over het vraagstuk ‘moeten er triggerwarnings in boeken komen?’ en nu leek me dit wel een goed moment om jullie allereerst eens wat meer inzicht in triggers te geven. Niet alleen van buitenstaanders, maar ook in mijn directe omgeving merk ik dat er nog best veel onduidelijkheden zijn. Hopelijk kan ik met deze informatieve tekst jullie van wat feiten voorzien. Al kan ik natuurlijk niet beloven dat mijn mening niet doorsijpelt. En het spijt me alvast voor de vele lap tekst, maar beter te veel uitleg dan te weinig, denk ik zo? Om te beginnen bestaan er op dit moment drie definities van triggers.
Het woord trigger, of eigenlijk trauma trigger komt uit de psychologie en wordt ook wel stimulans of stress’er genoemd. Het staat voor een psychologische stimulus die herinneringen oproept aan een eerdere traumatische ervaring. Bij een trauma trigger moet dan ook in eerste instantie aan PTSS moeten worden gedacht. PTSS staat heel praktisch voor een stoornis die je ontwikkelt rond het omgaan met stress na een traumatische ervaring. In begin kan hier dus worden gedacht mensen die iets heftigs hebben meegemaakt, zoals militairen in oorlogsgebied, maar ook verkrachtingsslachtoffers of mensen die te maken hebben gehad met huiselijk geweld. Een trauma trigger ontwikkelt zich tijdens een traumatische ervaring. Op zo’n moment van (in)direct gevaar maakt je lichaam zich klaar om te vechten, vluchten of bevriezen. In het Engels worden dit de drie F’s genoemd: Fight, flee or freeze. Alle drie zijn even normaal en logisch. Op zo’n moment klopt je hart snel, staan al je zintuigen op scherp en stopt je lichaam met aandacht besteden aan ‘minder belangrijke’ functies om zich te focussen op het gevaar. Dit betekent dat je stofwisseling even stil ligt, maar ook je korte termijn geheugen. En daar gaat het mis. Je brein slaat het trauma niet goed op als een herinnering, maar eerder als iets dat nog steeds aan de gang is, een soort voortslepende herinnering eigenlijk. Herinneringen worden in onze hersenen opgeslagen aan de hand van onze zintuigen en bij traumatische herinneringen zijn deze ontzettend sterk. Trauma triggers kunnen dus niet alleen duidelijke onderwerpen zijn zoals een oorlog of verkrachting op televisie zijn, maar ook geuren, kleuren, smaken en zelfs gedachten die je tijdens het trauma had. Was het bijvoorbeeld zonnig op de dag dat je misbruikt werd dan kan een mooie lentedag je (on)bewust al van slag maken. Gevolg: bij het minste of geringste dat aan het trauma doet denken, zelfs als dat onbewust is, kan je lichaam je weer terug trekken naar dat moment. Inclusief alle geestelijke en lichamelijke reacties die je tijdens zo’n gebeurtenis heeft. Je gaat letterlijk weer in ‘danger mode,’ met versnelde hartslag, stilstaande stofwisseling en slecht kortetermijngeheugen. Een verkrachtingsslachtoffer zal bijvoorbeeld de handen van de verkrachter weer over zijn/haar lichaam voelen gaan. Tijdens een trigger versnelt je hartslag en doordat je oppervlakkig ademhaalt, krijg je niet genoeg lucht. Je lichaam kan in reactie daarop nog gekkere dingen gaan doen. Soms herkennen mensen bijvoorbeeld hun eigen lichaam niet. Of kijken naar hun eigen hand en kunnen niet bevatten dat het die van henzelf is. Dit kan zelfs tot gevaarlijke situaties leiden wanneer je mensen met PTSS handen op hun lichamen voelen die volgens hun hersenen niet van henzelf zijn. Migraine, overgevoeligheid voor licht of overgeven zijn voorkomende reacties. Alles vaak in combinatie met een ongekende huilbui waardoor ademhalen alleen maar moeilijker wordt. Triggers zorgen voor buitensporig gedrag en zodra ze voorbij zijn kunnen de lichamelijke reacties zo veel invloed hebben gehad dat je je een week na tijd nog uitgedroogd voelt. Trauma triggers op zich zelf kunnen dus wel onschuldig zijn, maar de reactie die ze op je lichaam hebben is dat niet. Je lichaam denkt werkelijk dat je in een situatie zit van leven op dood zit. Het is pure doodsangst die op kan zetten bij iets neutraals als een fietsbel bijvoorbeeld. Sommige trauma triggers lijken zo willekeurig dat je niet eens doorhebt dat iets je triggert totdat je lichaam reageert. PTSS is een echte aandoening die je brein zo beïnvloed dat het resultaat ervan op hersenscans te zien is (ook al is het niet middels een scan vast te stellen). Denk vooral aan:
Hieronder kun je deze drie gebieden ook op een afbeelding zien:  -> Rutgers universiteit, staatsuniversiteit van New Jersey Nu we de hersengebieden in kaart hebben gebracht is het belangrijk om aan te kaarten dat deze gebieden echt lijden onder PTSS. Op hersenscans is zelfs het verschil tussen een brein met en zonder PTSS duidelijk te zien. Zoals hieronder in eerste afbeelding te zien is hoe een brein met PTSS er in rust anders uitziet door de overactieve amygdala. De tweede afbeelding laat een PET scan zien met daarop aanwijzingen voor een hogere aanwezigheid van de mGluR5 receptor mogelijkheden.  -> Navy & Marine Corps Operational Stress Conference  -> Yale universiteit Het ontwijken van triggers als je PTSS hebt is echter in tegenstelling tot wat hierboven misschien gesuggereerd lijkt te worden wel degelijk ongezond en gevaarlijk. Doordat je trauma triggers ontwijkt zal je reactie erop alleen maar heftiger zijn wanneer je ze wel eens tegenkomt. Sommige dingen zijn nu eenmaal de rest van je leven niet te negeren. Het ontwijken van trauma triggers is zelfs een kenmerkend beeld van PTSS. Daarom dat mensen zichzelf soms bewust confronteren met hun triggers door bijvoorbeeld ‘13 Reasons why’ te kijken. Er kan dan soms namelijk een soort immuniteit ontstaan. PTSS kan in die mate ‘overwonnen’ worden dat iemand niet meer aan de criteria voldoet die nodig zijn om aan de aandoening te voldoen, maar dat betekent niet per definitie dat die persoon genezen is. Het betekent eerder dat die persoon een goed ‘coping mechanisme’ heeft gevonden. De hersenveranderingen die zijn ontstaan verdwijnen echter niet van de ene op de andere dag. Een getraumatiseerd brein is zogenaamd ‘bottom heavy,’ dit houdt in dat primitieve functies van het brein zoals de amygdala hoogtij vieren terwijl ‘hogere’ gebieden van de hersenen soms niet tot nauwelijks actief zijn. Hierdoor zijn mensen met PTSS vaak chronisch gestrest, wat de naam van deze aandoening nader verklaard. Een brein met PTSS laten herstellen kost inspanning, veel herhaling en bovenal tijd. Heel veel tijd waarin onder andere ook naar triggers wordt gekeken. Waar triggers een dominante rol spelen in het behandelen van PTSS komt het woord ook voor bij andere hersenaandoeningen. Ook bij bijvoorbeeld eetstoornissen, depressies of angststoornissen wordt het woord trigger soms gebruikt. In dit soort situaties wordt echter niet bedoeld dat iemand teruggaat naar een traumatische gebeurtenis, maar dat door bepaalde handelingen, opmerkingen of gebeurtenissen zijn/haar aandoening sterker wordt. Iemand met een angststoornis zal hier misschien meer last van hebben op het moment dat zij iets moeten doen dat hen van nature al veel angst aanjaagt, zoals bijvoorbeeld een presentatie. Ook bij dit soort aandoeningen kunnen triggers zowel groots als klein en onopvallend zijn. Door dit soort triggers kunnen mensen terugvallen in ongezond gedrag. Vooral als mensen nog erg veel last hebben van bijvoorbeeld hun eetstoornis of depressie kan alles op een gegeven moment als trigger gaan werken om nog verder weg te zakken in giftige gedachten. Een eetstoornis kan door triggers sterker worden en deze zullen dan ook effectief moeten worden bestreden. Hoewel deze triggers dus een andere uitwerking hebben dan PTSS triggers kunnen beide soorten een blijvend schadelijk effect hebben. De laatste definitie is een stuk praktischer. De Nederlandse vertaling van het woord trigger is namelijk ‘op gang brengen.’ Denk bijvoorbeeld aan: Een database waar een trigger een stuk code is dat nagaat of er in het programma aan bepaalde voorwaardes wordt voldaan. In de effectenhandel de grenswaarde aangeeft. En bij elektronische drums wordt gebruikt om voorgeprogrammeerde muziek af te spelen. Het woord trigger is niet alleen van de psychologie. In andere vakgebieden staat het woord trigger voor een grenswaarde, aanleiding of de zogenaamde druppel die de emmer deed overlopen. Al deze drie definities zijn geldig, maar kunnen ook verwarrend zijn. Niet alleen op zichzelf, maar ook omdat andere mensen andere definities aanhouden. Dit zorgt er naar alle waarschijnlijkheid voor dat er ook anders trigger jokes worden gekeken. Een poosje terug was het niet vreemd om te zeggen dat je ‘getriggert’ werd van een wiskunde tentamen of van een docent. In de definitie van de zogenaamde druppel die de emmer deed overlopen, kan deze opmerking inderdaad gezegd worden. In de definitie van de trauma trigger, zoals in dit soort opmerkingen vaak het geval, waarschijnlijk niet. Grappende opmerkingen dat de houding van je docent geschiedenis je triggert zorgt er indirect voor dat de pijn die mensen van trauma triggers hebben gedegradeerd wordt. De manier waarop er in dit soort opmerkingen met het woord trigger wordt omgegaan impliceert dat slachtoffers van oorlog, geweld of misbruik overgevoelig zijn. Er wordt gesproken over ‘special snowflakes’ alsof het gevoel hebben dat je weer in oorlogsgebied zit of verkracht wordt niet iets is waar je ook daadwerkelijk gevoelig over mag zijn. Zelfs als iemands trigger jokes gebaseerd zijn op zijn/haar kennis van computercode dan dient men te realiseren dat trigger jokes voortkomen uit de Verenigde Staten, waar wel degelijk de spot werd gedreven met trauma triggers. Door dat over te nemen werk je hier onbewust aan mee. De grappende en oprechte opmerkingen worden namelijk met elkaar vergeleken. (En laten we maar niet starten over de 'trauma's' die wiskundelessen of boeken mensen bezorgen.) Een duidelijk voorbeeld hiervan komt ook uit de Verenigde Staten. De Universiteit van Chicago schreef in augustus 2016 (en nog steeds) dat het: “een intellectuele veilige ruimte” en “'zogenaamde' triggerwaarschuwingen niet zou tolereren.” De aanname achter deze brief is dat triggerwaarschuwingen de vrijheid van meningsuiting en andere vrijheden belemmeren. Een standpunt dat er echter aan voorbij streeft dat trigger waarschuwing/warnings niet bedoeld zijn om debatten het zwijgen op te leggen, maar om mensen voor te bereiden op eventuele reacties van shock, afkeer en afschuw. Juist zodat zij hierna een intellectuele discussie kunnen hebben die niet wordt aangevoerd bij de effecten van hun trauma. Door hier rekening mee te houden, beperk je niet je vrijheid van meningsuiting (immers je kan nog steeds alles zeggen) maar je bereid mensen hier simpelweg op voor. De zogenaamde veilige ruimtes waar de universiteit over spreekt zijn niet bedoeld zodat studenten hun professoren kunnen negeren omdat het niet strookt met hun eigen politieke mening, maar om mensen in gesprek te laten gaan over onderwerpen die hen om verschillende redenen meer raken dan anderen. Een ‘trigger warning’ moet er niet voor zorgen dat je iets vermijdt, maar dat je er met de juiste voorbereiding ingaat. Soms lukt dit, soms niet. Bewust je triggers opzoeken is risicovol, maar een trigger met waarschuwing is altijd beter dan eentje zonder. En mochten studenten besluiten om de colleges of lessen wel te missen, worden ze dan betutteld? Zijn er in het echte leven niet ook waarschuwen voor gevaarlijke situaties? Denk alleen maar aan de einddatum op een pak yoghurt, een verkeersbord dat je waarschuwt voor overstekende herten of borden die aangeven dat er in ruimtes met giftige stoffen wordt gewerkt. Er staan waarschuwen op sigaretten over kanker en op menukaarten in restaurant over pinda’s. Het leven zit vol met waarschuwingen, past daar niet eentje bij om mensen te wijzen op onderwerpen die bewezen schadelijk zijn voor hun gezondheid? Mensen met triggers lopen tegen veel stereotypes aan aangezien ze er tijdens of na zo’n trigger ‘anders’ uitzien. Vaak is een trigger redelijk heftig en weten mensen in de omgeving niet wat ze moeten doen. Waardoor mensen met triggers zich alleen maar meer buitenstaanders voelen of zelfs monsters omdat ze hun hersenen niet kunnen veranderen, maar weten dat er daarboven nog iets niet helemaal klopt. Triggers maken mensen eenzaam zodra er een stigma bestaat waardoor het lijkt alsof ze er niet over kunnen praten. Er bestaan honderden verschillende tiggers, van de kleur geel tot bierlucht en van de woorden ‘ik ben trots op je,’ tot het afhoren gaan van vuurwerk omdat het op pistoolschoten lijkt. Kun je overal rekening mee houden? Nee. Ik hoop alleen dat deze tekst iets meer inzicht heeft gegeven over triggers en dat jullie nadenken over de open vragen die ik stelde. Ik ben heel benieuwd naar iedereens mening bij de aankomende discussie! Zijn er zo boeken waar jullie eraf denken 'goh, misschien was een waarschuwing daar handig geweest?' Sophie We hebben allemaal emotionele bagage, toch? Alleen slepen de meesten onder ons die niet létterlijk overal mee naartoe in een oversized handtas. Wanneer Marie Demoorteleer op een week tijd gedumpt wordt én haar job verliest, moet ze de feiten onder ogen zien: een 27-jarige met een troostdekentje gaat het echt niet redden. Toevallig komt ze terecht als kaartjesknipper bij een rondtrekkend circus: knalroze, 18-plus en ladies only. Hier heeft ieder zo z'n bagage. De sterke, excentrieke circusdames (en knorrige klusjesman Phabian) zetten haar vastgeroeste leventje helemaal op zijn kop. Maar hoe lang kan Marie haar geheim voor hen verborgen houden? Deze eerste feelgoodroman van Young Adult-auteur Vanessa Gerrits (1989) is een eigenzinnig verhaal over kreeftenvoeten en kriebelbaarden, gemixt met een flinke dosis mental health en girl power. Uiteraard inclusief een vleugje romantiek … Dit boek is ons verstrekt als recensie exemplaar. Cover & achterflap Wij zijn fan van de cover! Niet alleen zitten er ontzettend veel hints in naar het verhaal, maar de kleuren geven een duidelijk feelgood level af en ziet er perfect uit om deze zomer te lezen aan het strand. De achterflap maakt ook meteen nieuwsgierig. Al lijkt deze minder gericht op het romantisch plot dan het boek zelf dat is. Het circus komt pas aan bod na een kwart van het boek. Inhoudelijke recensie Wij van Kladblog lezen over het algemeen voornamelijk Young-Adult en daar kenden we Vanessa ook al van. Haar trilogie over engel Lucy en kraai Max had ons redelijk kenbaar gemaakt met haar luchtige stijl. Hoewel we wel eens hadden gehoord dat haar trilogie ‘ontvlaamst’ moest worden, leek dat bij dit boek niet het geval te zijn geweest. Het voelde in ieder geval authentieker aan met meer zinsconstructies die in Vlaanderen de norm hebben. Dit kan misschien Nederlandse lezers afschrikken of hun reviews negatief beïnvloeden, maar wij vonden het heel erg prettig en zeker iets wat we Vanessa aanmoedigen om vaker te doen. Het hoeven immers niet altijd de Vlamingen te zijn die hun best moeten doen zich verstaanbaar te maken, Nederlanders mogen best wat meer moeite doen. (Al heeft Sophie dus wel meerdere keren midden in de nacht Livia een berichtje gestuurd met vragen over onder andere psychische zorg en het ontslagrecht in België.) Inhoudelijk was dit precies wat je van een feelgood kunt verwachten. Het had een hoofdpersonage dat een heel eigen karakter had en een beste vriendin die een voice of reason speelde, maar niet alleen als vriendin aanwezig is, maar ook haar eigen problemen had. Er zaten zeker vlakke personages in dit boek, maar beduidend minder dan bij een gemiddelde feelgood. Al waren sommige niet heel sympathiek waardoor het lastig werd hun te supporten. (Een personage dat gefrustreerd was omdat ze een shift in een bar moest overnemen omdat de moeder van de andere barvrouw was overleden) Dit boek haalde echter wel veel problemen aan die voor twintigers herkenbaar zijn. En schenkt daarnaast bijvoorbeeld ook aandacht aan de gevaren van roken en borstkanker. Ook seksisme werd in het boek meerdere keren aangekaart. Of dit altijd positief is, is voor discussie mogelijk. Er wordt onder andere verwezen naar rokers als ‘treurige gevallen,’ en ‘rokende droeftoeters’. Wij van Kladblog hadden daarnaast wel een aantal kritiekpunten. Hieronder zullen we degene opnoemen die ons in de eerste helft van het boek zijn opgevallen zodat toekomstige lezers voor zichzelf kunnen afwegen of dit een dealbreaker voor hen is- zo niet, dan kunnen ze aan dit boek een hele goede hebben! Er zitten ontzettend veel moderne aspecten in zoals The greatest showman. Binnen Kladblog is diversiteit ontzettend belangrijk en we weten dat Vanessa daar ook zeker haar best voor heeft gedaan, maar… het was niet overal even geslaagd. Allereerst viel de vergelijking tussen de circustent (die de baarmoeder heet) en een ironische roze homobar niet helemaal lekker. We lazen in recensies dat er later in het boek beter met LHBTQ thema’s wordt gehint, maar wij zijn helaas precies halverwege in het boek afgehaakt en hebben dit niet opgemerkt. Daarna werd het personage Amarjit geïntroduceerd, een vrouwelijk Indiaas personage waar eigenlijk vanaf het begin verkeerd naar verwezen werd, wij vermoeden in ieder geval dat er Indiaas werd bedoeld en niet Indisch zoals in het boek werd gebruikt. Die eerste wordt namelijk gebruikt voor mensen uit India en die laatste voor mensen uit Nederlands-Indië. Die laatste bestaat niet meer omdat dat land ondertussen Indonesië heet en daar dus Indonesiërs vandaan komen. Er wordt ook gesproken van ‘Indisch gevloek,’ terwijl de mensen in India geen Indisch spreken, maar Hindi (of Engels, of een andere regionale taal, maar zeker niet 'Indisch', want dat bestaat niet). Amarjit draagt bijvoorbeeld ook henna en kralen op haar sari, beide niet kenmerkend voor Indiërs. Kralen op sari’s zijn een zeldzaamheid en het begrip henna is arabisch. India kent mehendi. Maar misschien het grootste struikelblok was het feit dat Amarjit grapjes maakt dat ze uitgehuwelijkt is. Dat is voor ons echt een no-go. Misschien is het het overwegen waard om in het vervolg mensen te vragen die zelf tot die minderheden behoren en hier iets beter op kunnen letten. Nu was het boek namelijk bij vlagen kwetsend en dat kan zeker niet de bedoeling zijn geweest en is spijtig. Het boek heeft ook de nodige inconsequenties, zo overweegt het personage om haar telefoon te pakken als zij wordt opgeschrikt door een brul waardoor zij haar telefoon, die ze nog niet gepakt had, laat vallen. Dit soort situaties komen meerdere keren voor in het boek. Dit maakte de leeservaring voor ons toch minder, ook doordat er af en toe Engels in het boek voorkomt waar een Nederlands alternatief prima op zijn plaats was geweest zoals: “This hug just got awkward.” Verder lijkt het boek soms een slecht voorbeeld te zijn voor jongere lezers. Het personage spreekt van een soepstengel dieet en die vijf kilo die ze maar niet kwijtraakt. Herkenbaar misschien voor twintigers, maar dat zou het niet moeten zijn en mogelijk houdt het toch negatieve ideeën bij lezers in stand. Immers door te zien dat anderen ook zo negatief over hun lichaam denken, lijkt die zelfhaat bijna genormaliseerd. Ook het feit dat het personage overduidelijk problemen heeft, maar wegrent voor een psycholoog, is jammer. Uiteindelijk zullen lezers voor zichzelf moeten afwegen of ze deze kritiekpunten voor hen belangrijk zijn. Voor ons was het dat wel en daarom hebben we besloten om halverwege het boek af te haken. Mogelijk lezen we later nog verder en pakken we volgend jaar het tweede deel van deze duologie nog op. Vooralsnog helaas niet. Tot slot Ondanks dat we het boek niet uitgelezen hebben, steekt het boek als je hieraan voorbij kijkt redelijk goed in elkaar. De basis was er zeker en het thema was ook origineel, niet alleen door de circustent, maar ook door een redelijk luchtige schrijfstijl af te wisselen met zwaardere thema’s als een slechte jeugd. Ondanks dat sommige van ons even oud zijn als het hoofdpersonage en dol zijn op chicklits en feelgood bleek het toch niets voor ons te zijn. Omdat we het boek niet hebben uitgelezen, hebben we besloten om het boek in eerste instantie geen rating te geven. Sophie Achterflap Als nieuwsgierige keukenhulp is de 17-jarige Simran op de hoogte van de meest kleurrijke verhalen en de smerigste roddels die er in het paleis de ronde doen. Toch is er slechts één verhaal dat zowel haar als de rest van de bevolking van Surya in de ban houdt: de mysterieuze verdwijning van de kroonprins. Tot er, twintig jaar na zijn verdwijning, een prins uit het Noorden bij het paleis verschijnt met de belofte de kroonprins terug te vinden. Zal het deze mysterieuze prins lukken? Of heeft zijn bezoek een heel ander doel? Geen recensie vandaag. WINACTIE INCOMING! Beste Kladblog lezers, Gisteren verscheen de Zwendelprins van Rima Orie. Een boek dat aan alle kanten cover buy schreeuwt, niet alleen door de geweldige cover, maar ook de prachtige kaart. Dit originele verhaal gaat over een bediende in een Indiaas geïnspireerd land dat samen met een prins uit het Noorden op zoek gaat naar de verloren kroonprins van haar land. Het boek ziet er onnatuurlijk mooi uit. Kan iemand die illustrator even bedanken? Caren Limpens, Merle Findhammer en natuurlijk, Rima Orie zelf, als jullie dit lezen, jullie grafische talenten maakten van dit boek een plaatje! Kunnen uitgevers jullie even vaker inhuren? Wij van Kladblog zijn overduidelijk fan van ownvoices verhalen waarin auteurs hun eigen achtergrond of cultuur gebruiken en keken al maanden uit naar de publicatiedatum. Een boek waarin de auteur haar eigen Hindoestaanse achtergrond gebruikt? Sign us up. En toen de auteur in een interview zei dat er daarnaast ook een doof personage in zit én een lesbisch koppel kon je ons helemaal opvegen. PREORDEREN! Alleen.... Afgelopen woensdag kregen wij, net als vele andere bloggers, een cadeautje opgestuurd van uitgeverij Moon. Een cadeautje in gouden inpakpapier met sterren en boekenleggers. En een cadeautje waar we vol verbazing naar keken toen het de de veelbelovende Zwendelprins bevatte. Na de nodige portie gillen, beseften we dat we in een enthousiaste bui om een origineel Nederlandstalig ownvoices verhaal het allemaal al gepreorderd hadden. Maar, hallo, als je niet naar een boekpresentatie kunt gaan en geen idee hebt welke boekhandels het inkopen dan moet je jezelf indekken! Omdat boeken weliswaar geweldig zijn, maar 2x hetzelfde exemplaar overbodig is, zoeken we voor een van de twee een nieuw thuis! Laat hieronder in de reactie weten waarom jij, je broertje, je oma, je mediatheek, je school of misschien zelfs wel je voetbalclub dit boek nodig heeft (of gewoon waarom je het heel graag wil lezen). Volgende week donderdag, 25 april, een week na publicatie, wordt de winnaar bekend gemaakt. Het delen van deze post op (andere) sociale media wordt natuurlijk op prijs gesteld en tag er gerust op los in de comments. Graag zelfs. Onze recensie komt in ieder geval in mei online. Aangezien een aantal van ons hem ondertussen al uit hebben, kunnen jullie wel al gokken hoeveel sterren we het gaan geven! Ps. Dit is absoluut niet bedoeld als ontmoediging voor uitgeverij Moon om ons in het vervolg geen recensie-exemplaren meer te sturen :p De leden van KladblogHet Magische Eenhoorn Genootschap wijdt zich al eeuwenlang aan het bestuderen en beschermen van eenhoorns. Al die tijd was het geheime genootschap in mysterie gehuld; tot nu. In dit officiële handboek, de uitvoerigste gids over deze unieke dieren, zijn de uitkomsten van jarenlang onderzoek en talloze expedities verzameld. U heeft het ultieme bewijs in handen dat eenhoorns en hun magische krachten echt bestaan.  Cover en achterflap Kunnen we het er allereerst over eens zijn dat de cover van die is prachtig. Ik denk dat iedereen ongeacht hoe oud ze zijn hem in ieder ieder geval had opgepakt. Er zitten niet alleen zoveel details in, maar ook door die prachtige kleuren. Als het boek dikker was geweest, had het niet misstaan in een oude bibliotheek. Misschien dat in dat opzicht de cover niet helemaal bij de achterflap past. De cover lijkt op een oudere doelgroep gericht misschien terwijl de achterflap eerder ‘kinderboek’ schreeuwt. Inhoud Waarschijnlijk denk je nu: dit is Kladblog? Een kinderboek over eenhoorns? Waar zijn jullie mee bezig? Wel laten we stellen dat examens, emoties en dat gevoel van ‘Hé, ik ben nog niet klaar om volwassen te zijn!’ genoeg waren om ons hiervoor te overtuigen. Laten we ook stellen dat dit zeker geen foute keuze was. Wil je een magisch verhaal voor het slapengaan? De anatomie van eenhoorns? Of gewoon staren naar magische illustraties? Dan is dit boek altijd een optie. Het is kleurrijk, het geeft die instant happiness (het gemiddeld effect van eenhoorns dus) en een inkijk in het mystieke leven van deze wonderbaarlijke beesten. De uitleg is enorm uitgebreid en er is duidelijk heel goed over nagedacht, ondanks dat het een kinderboek is, zodat ook de oudere meelezer zeker zal meegenieten van de kleine verstopte woordspelingen in dit boek. Dat in combinatie met de betoverende tekeningen, is zeker hartverwarmend. En laten we eerlijk zijn, wie doet nu niet even stiekem die test over welke eenhoorn ze zijn? Dit boek levert geen eindeloze dialogen of een diepzinnig plot dus als je dat zoekt, is dit misschien geen boek voor jou, maar het is wel degelijk een aanrader voor iedereen die even vermaakt wil worden. Dit boek is ideaal voor jezelf, maar ook voor je kleine neefjes en nichtjes die zich kunnen vergapen aan alle tekeningen en speels gebrachte informatie. Dit is een boek waarvan je niet beseft dat je het nodig had totdat je het gelezen hebt. En het is zeker veel dikker dan je voor mogelijk houdt als je alleen maar aan eenhoorns denkt! Kladblog staat erom bekend om kritisch te zijn, maar soms wil je niet kritisch zijn. Soms wil je je in plaats daarvan je onderdompelen in een boek dat zoveel ‘happy thoughts’ uitstraalt dat je er wel van moet houden. Het magische eenhoorngenootschap is zo’n boek. Dus mocht je even helemaal klaar zijn met de wereld en met je gebreide sokken aan en een kop thee op de bank zitten, pak dan vooral eens dit boek op. Of nog beter, lees het voor, want samen lezen is nog beter dan alleen. Conclusie Slechte dag? Aanrader. Examens? Aanrader. Verhaaltje voor het slapengaan? Aanrader. Help ik kan het leven even niet meer aan? Aanrader. Het begint al met de leuke inleiding en van daaruit wordt het enkel nog beter. Wij geven het vijf sterren. Soms heb je juist luchtige dingen nodig om je te laten inzien dat niet alles per se zo zwaar moet zijn. Boeken lees je toch vooral voor je plezier! Gaos en SophieLezen over schrijven Wanneer je beter wilt worden in schrijven, zijn er talloze boeken die je kunt oppakken. Dit weet ik uit ervaring, want ik heb zelf ook meerdere boeken gelezen in de hoop dat ze me zouden helpen. Om jonge schrijvers op weg te helpen, deel ik hier enkele van deze boeken. Lisette Jonkman - Schrijven, kreng! De kracht van Lisette is dat ze ontzettend grappig is. Door haar schrijfgids ‘Schrijven, kreng!’ lees je dan ook heen alsof het een chicklit is. Ik zou het zelfs bijna kunnen aanraden aan mensen die niet willen leren schrijven gewoon omdat het zo lekker leest. Maar wat maakt dit boek nou nog meer een aanrader? Voor mij is dat de combinatie van alle basisinformatie over het schrijven en de de kleine tips waar veel beginnende schrijvers niet aan denken (bijvoorbeeld over het aantal personages of infodumps). De schrijftips worden afgewisseld met persoonlijke anekdotes. Zo krijg je als lezer een idee hoe het schrijfproces van Lisette zelf eruitziet. Dat is heel fijn, want door te lezen hoe iemand anders het doet, kom je erachter dat wat je zelf doet helemaal niet raar of fout of wat dan ook is. Je verhaal hoeft namelijk niet meteen perfect te zijn. Bovendien staan er een heleboel opdrachten in waardoor je kunt oefenen met verschillende aspecten van het schrijven. Dit boek wakkert de schrijfkriebels aan. Meestal hoef ik er maar naar te kíjken om zin te krijgen om te schrijven. Ook vind ik het formulier voor het maken van een karakterdossier erg handig en gebruik ik dat vaak als hulpmiddel om mijn eigen personages vorm te geven. Angela Ackerman & Becca Puglist - The emotion thesaurus (Engels) Dit boek gaat niet over het schrijfproces op zich, maar is wel ontzettend handig voor elke schrijver. Het gaat namelijk over emoties en lichaamstaal. Per emotie wordt een lijstje gegeven met fysieke signalen die erbij horen, maar ook innerlijke gevoelens en mentale reacties. Heel nuttig dus om meer emotie in je verhalen te verwerken. Je zoekt gewoon de emotie op die een personage heeft op een bepaald moment en kijkt dan welke reacties of handelingen erbij passen. Het is ook handig om niet iedere keer dezelfde bewoordingen te gebruiken. Als je bijvoorbeeld iedere keer dat een personage zich schaamt schrijft dat zijn/haar wangen rood worden, kan dat op den duur saai worden. Dit boek biedt dan genoeg alternatieven om het een keer op een andere manier te omschrijven. Er is pas een nieuwe versie uitgekomen van ‘The emotion thesaurus’ waarin nog meer emoties verwerkt zijn dan in de eerste uitgave. Tevens zijn er nog meer boeken van deze serie die kunnen helpen bij het schrijven. Zo heb je ook bijvoorbeeld ‘The negative trait thesaurus’ om ervoor te zorgen dat je personages niet perfect zijn of ‘The urban setting thesaurus’ om een stedelijke omgeving te beschrijven, inclusief mogelijke bronnen van conflict. Chris Baty, Lindsey Grant & Tavia Stewart-Streit - Ready, set, novel! (Engels) Natuurlijk kan een boek dat geschreven is door de bedenkers van NaNoWriMo niet in dit rijtje ontbreken. Zelf gebruik ik dit boek vooral wanneer ik geen inspiratie heb. Het staat bomvol opdrachten die je aan het nadenken zetten over de backstory van je personages en de conflicten die ze hebben. Na het afwerken van alle opdrachten in dit boek ben je klaar om met het schrijven van je boek te beginnen. Letterlijk, want er zit ook een opdracht in waarbij je een plan van aanpak maakt. Er zitten zelfs een paar kleurplaten in zodat je tijdens je schrijfontwijkend gedrag beroemde schrijvers kunt inkleuren. Veel tekst bevat het dan ook niet echt, het biedt vooral ruimte voor alle opdrachten die erin staan. Naar mijn mening is dit boek vooral handig voor beginnende schrijvers, maar het is ook zeker leuk om eens door te bladeren als je al wat meer verhalen hebt geschreven. Door de verschillende opdrachten kun je zo weer op nieuwe ideeën komen. Hopelijk kunnen deze boeken je weer een stapje verder op weg helpen in de richting van jouw eigen boek. Veel succes met schrijven! En heb je zelf nog tips? Laat ze dan vooral hier achter. FennaEnige tijd terug zetten we een discussie online met de stelling 'boeken met minderheden mogen alleen geschreven worden door minderheden zelf', waar we een aantal reacties op kregen. Dat vonden we overigens super leuk, ook al hielden we er soms andere visies op na. Bij de discussie werd ook de term #ownvoices in de mond genomen. We waren al enige tijd van plan hier een artikel over te schrijven, maar dit leek de perfecte aanleiding. Hieronder geven we allereerst enige uitleg over de term ‘ownvoices’, waarna we dieper ingaan op de rol hiervan in boeken. Waarom is het zo belangrijk? En in welke zin kan het juist negatief uitpakken? Waarom hechten bepaalde mensen zoveel waarde aan #ownvoices, terwijl anderen het juist beperkend vinden? In dit artikel vind je de antwoorden hierop en meer! Wat betekent #Ownvoices en waar komt het vandaan? Als een boek of verhaal ‘own voices’ is, betekent dit dat zowel het hoofdpersonage van het boek als de auteur ervan deel uitmaken van dezelfde minderheidsgroep. Je kan hierbij denken aan: een Amerikaanse auteur van Nigeriaanse afkomst (zoals Tomi Adeyemi) die een fantasy-serie schrijft dat gebaseerd is op de Nigeriaanse cultuur en mythologie met een hoofdpersonage dat ook zwart is, zoals de auteur zelf. Je kan ook meer denken in de contemporary-sfeer: een lichamelijk beperkte auteur die een contemporary-boek schrijft waar het hoofdpersonage dezelfde lichamelijke beperking heeft. Het verhaal is dan ‘own voices’; mijn stem, mijn verhaal. De term/hashtag is in het leven geroepen door de Nederlandse auteur Corinne Duyvis op Twitter. De rol van ‘ownvoices’ binnen YA-boeken Nu de term duidelijk is, spitsen we ons toe op de rol van ownvoices binnen, specifiek, YA-boeken. Wat maakt ownvoices nou zo belangrijk binnen YA? Blue crow Publishing vertelt dat zij het als hun taak zien om mensen te helpen hun eigen verhalen te kunnen vertellen, omdat dit deel uitmaakt van de representatie die we missen in boeken. Wellicht dat bij sommige mensen hiervan de nekharen overeind gaan staan, want: auteurs zijn fervente lezers, en staan bekend om hun empathisch vermogen. Waarom zouden auteurs zonder die achtergrond niet over minderheidsgroepen kunnen schrijven? Dit kan toch hartstikke goed als je maar genoeg onderzoek doet en respectvol blijft? Zeker in fictieve boeken, waar het niet om autobiografische boeken gaat, zien ze het punt niet van ownvoices. Iedereen met een beetje empatisch vermogen kan zich immers inleven in een ander. Bovendien beperk je mensen hierin om te kunnen schrijven waarover ze willen schrijven. Sommige mensen vinden ownvoices juist onnodig claim-gedrag. Hannah Heath geeft aan dat dit zelfs ervoor zorgt dat er minder representatie hierdoor ontstaat én dat men dan gaat censureren wie wat kan schrijven. Volgens Heath ontstaat er minder representatie, omdat auteurs zonder die achtergrond geen diverse personages meer mogen opnemen in hun verhalen. Dit zorgt ervoor dat er mínder boeken met diversiteit op de markt verschijnen. Voorts vertel je hiermee auteurs wat ze wel en niet mogen schrijven, zoals eerder ook al werd aangehaald. Bovendien, haalt Heath aan, representeren mensen uit een minderheidsgroep ook niet de gehele groep. Het is maar een stem die kan verschillen van duizenden anderen van dezelfde minderheidsgroep. Kayla Waylay heeft een andere visie. Zij legt uit “dat er een lange geschiedenis is van blanke, cisgender, heteroseksuele auteurs zonder beperkingen, die buiten hun eigen ervaringen hebben geschreven over diverse (hoofd)personages. Sommige van deze boeken zijn fantastisch, maar heel vaak zitten ze vol stereotypes, tropes en schadelijke afbeeldingen. Keer op keer zien auteurs van minderheidsgroepen hun eigen verhalen van hen afgepakt, misbruikt en gepubliceerd worden alsof het authentieke verhalen zijn terwijl zij moeten vechten om hun eigen verhalen te kunnen publiceren.” Bovendien moet in overweging worden genomen dat het niet zo maar een gekleurd, trans of doof personage is, maar vaak het enige personage dat miljoenen mensen vertegenwoordigd terwijl mensen die niet uit minderheidsgroepen komen elk ander personage hebben om uit te kiezen. Daar tegenover kan weer worden gesteld dat fictieve boeken niet beogen om de wereld exact af te beelden hoe deze is. Fictieve boeken bevatten immers verzonnen verhalen, in tegenstelling tot non-fictie, die op feiten, wetenschap en waargebeurde gebeurtenissen berust. Het is dan ook geoorloofd volgens het argument dat fictieve personages, óók personages van minderheidsgroepen, niet echte mensen afbeelden. Dit argument snijdt, naar onze mening, geen hout. Door een personage uit een minderheidsgroep te nemen en in je verhaal te verwerken, gebruik je een stukje werkelijkheid waar je geen creatieve vrijheid in hebt. De verhaallijnen mogen verzonnen zijn, de setting mag een andere wereld beslaan en het karakter van het personage kan uit van alles bestaan, maar je kan bij wijze van spreken iemand die in een rolstoel zit omdat haar benen niet werken, niet ineens laten opstaan alsof er niks aan de hand is. Dit is geen nieuw concept. Je kan in een contemporary immers ook niet doen alsof het huidige Nederland een dictatuur is en we hier bergen hebben. In een thriller kan je ook niet doen alsof de politie ook uitspraken uitvaardigt alsof het rechters zijn. In een historische fictie kan je de geschiedenis van onze wereld ook niet ineens compleet opzij schuiven en je eigen versie ervan maken (tenzij je een ‘alternate universe’ historische fictie schrijft). Mensen uit minderheidsgroepen zijn geen vampiers, weerwolven of andere zelfverzonnen wezens, je kan niet ineens gaan veranderen wie ze werkelijk zijn en dat onder creatieve vrijheid scharen. Zo werkt het niet. Dát zorgt er juist voor dat ze fout of schadelijk afgebeeld worden. Het voorgaande pleit er echter niet per definitie voor dat auteurs die minderheden zijn beter een verhaal kunnen schrijven over personages met dezelfde achtergrond. Het geeft slechts aan dat je als auteur een realistisch beeld moet geven in boeken over minderheden of waar minderheden in voorkomen. Daarom even een bruggetje terug naar Kayla Whalay, die al aangaf dat verhalen van minderheden verteld worden door anderen zonder die achtergrond, terwijl auteurs mét die achtergrond vechten om dit zélf te kunnen doen. Dit hangt samen hoe diversiteit tegenwoordig gebruikt wordt. Diversiteit in verhalen is belangrijk, omdat we allemaal verschillend zijn en iedereen het verdient om zichzelf terug te zien in verhalen. We zijn absoluut voorstander van diversiteit, zoals jullie misschien al wel gemerkt hebben. In een ideale wereld zitten mensen van uiteenlopende achtergronden standaard in een boek zonder dat we dat we daar bewust stil bij moeten staan. Maar we leven niet in een ideale wereld en daarom zijn de campagnes die strijden vóór diversiteit nodig. Hierdoor zijn diverse verhalen in de spotlight komen te staan, wat goed is, maar tegelijkertijd zie je dat het behandeld wordt als een hype, een trend, een marketingstrategie. Diversiteit verkoopt, want het is in. Uitgeverijen brengen massaal diverse boeken uit, omdat het nu eenmaal geld opbrengt. De keerzijde die dit heeft is dat sommige auteurs zonder die achtergrond ook diversiteit in hun verhaal opnemen door druk van buitenaf of omdat ze weten dat dit nu eenmaal verkoopt en meedoen met de hype. Een keerzijde is ook dat diversiteit op dezelfde manier wordt ontvangen als andere trends, zoals paranormale romantiek (Twilight, Hush Hush) en dystopian (De Hongerspelen, Divergent): mensen zien het als een speciale soort categorie en krijgen er op een gegeven moment genoeg van. Lezers zeggen dan dingen als: ‘Er zijn bijna meer boeken waar homoseksuele relaties centraal staan dan heteroseksuele relaties’* en ‘Is dit niet de zoveelste fantasy met Aziatische invloeden?’, niet wetende dat het merendeel van die boeken geschreven zijn door mensen zónder die achtergrond. Loslatend hoe problematisch het is dat diversiteit gezien wordt als ‘trend’, blijkt hieruit wel weer dat auteurs die niet tot een minderheidscategorie behoren het verhaal vertellen van een ander en de personen die zelf minderheden zijn daardoor niet aan bod komen. Mensen hebben er immers al genoeg van, dus hun verhaal is niet interessant meer. Het maakt dan niet meer uit of iets schadelijk afgebeeld is, of dat door de hype niet-wetende mensen een verkeerd beeld krijgen van iemand met een andere cultuur, geaardheid of beperkingen. Daarbij wordt door Kayla ook al aangegeven dat de verhalen die geschreven worden door minderheden zelf een nuance bezitten die een persoon zonder die ervaringen nooit zal kunnen nabootsen, simpelweg omdat je dat soort leven niet leeft. Je kan van alles opzoeken en vragen, maar dan nog kan je niet een wereld scheppen zoals iemand die zo’n leven daadwerkelijk lééft. Het zit in de details, in de vergeten emoties en gedachten die je pas onder woorden kan brengen als je met een situatie geconfronteerd wordt. Een persoon die tot de minderheidsgroep behoort en er een boek over schrijft zal nooit een fout kunnen maken, simpelweg omdat het hun leven is. Betekent dit dat élke diverse persoon hetzelfde ervaart? Nee, natuurlijk niet. Heath heeft daarin een punt. Eén verhaal betekent één stem. Het wil niet zeggen dat iedere situatie hetzelfde, maar als het geschreven wordt door een auteur met dezelfde achtergrond kan je jezelf er in elk geval van verzekeren dat het een waarheid voor iemand is. Uiteindelijk moet iedereen voor zichzelf overwegen wat ze belangrijker vinden: de stem van de minderheidsgroep waarover wordt geschreven of de vrijheid van een auteur om te bepalen wat hij of zij schrijft, de pijn die mensen voelen door jarenlang genegeerd en verkeerd afgebeeld te worden of de pijn van een auteur die zich in het nauw gedreven voelt omdat er van alles van hem of haar verwacht wordt. Wij van Kladblog maken een voorts onderverdeling tussen boeken met diversiteit. Er zijn boeken waar (de gevolgen van de) diversiteit centraal staat in een boek, zoals bijvoorbeeld The Hate U Give van Angie Thomas en Aristoteles en Dante ontdekken de geheimen van het Universum van Benjamin Alire Sáenz. En boeken waar diversiteit opgenomen wordt, maar geen rol speelt voor het plot. Je kan hierbij denken aan Six of Crows van Leigh Bardugo, Iskari van Kristen Ciccarelli en Warcross van Marie Lu. Persoonlijk vind ik dat het eerste met name - het liefst zelfs, alléén - weggelegd is voor mensen die daadwerkelijk leven met die diversiteit en het laatste juist de diversiteit is waarvan aangemoedigd wordt om in íéder boek op te nemen. Voor mij ligt hierin het onderscheid in wat wel en niet geschreven ‘mag’ worden door een auteur die geen deel uitmaakt van een minderheidsgroep. Is het enige vorm van censuur als je het zo ziet? Ja. Maar dat is niets nieuws. Enige tijd terug werden auteurs uit minderheidsgroepen immers standaard afgewezen als ze verhalen aanboden met personages die op henzelf leken. Het verkocht niet, want mensen konden zich er niet goed inleven en waren er niet in geïnstresseerd. En dus werden de boeken ook niet uitgegeven. De economie zit vol censuur. Enkel hetgeen wat verkoopt, zien wij in de winkelschappen liggen. *Iets wat níét waar is, overigens, maar dat terzijde (de cijfers vertellen immers een ander verhaal) Phoenix In het land van de poppen is er magie. In het land van de mensen is er oorlog. Overal is er pijn. Maar samen is er hoop. Karolina, een levende pop, belandt in het atelier van een poppenmaker, een man met een bijzondere gave en een tragisch verleden. De teruggetrokken poppenmaker kan eerst nauwelijks geloven dat hij een pop heeft die kan praten, maar al gauw raakt hij onder de indruk van Karolina's lef en grootmoedigheid. Hij leeft helemaal op en sluit vriendschap met een Joodse vioolspeler en zijn dochter. Als de nazi's Polen binnenvallen, komt er echter een einde aan hun prille geluk. Karolina en de poppenmaker beseffen dat hun vrienden niet meer veilig zijn in Krakau en besluiten hen te helpen, zelfs als ze daarmee hun eigen leven in gevaar brengen.  Wij willen graag uitgeverij Halewyck bedanken voor dit recensie-exemplaar. Cover en achterflap Dit boek stond al heel lang op onzeverlanglijst - voornamelijk omwille van de cover. Dit is het soort cover dat een achterflap bijna overbodig maakt. Niet enkel is het beeldschoon, het toont ook alle kernelementen van dit boek waardoor je als lezer al een heel goed idee hebt van waaraan je zal beginnen. Over de achterflap hebben we bijgevolg weinig te zeggen. Behalve, uiteraard, mooi en duidelijk. Personages Hoewel we het ergens hadden verwacht, gezien het onderwerp en de doelgroep waarvoor dit boek bedoeld is (-12 jaar ipv YA, maar dat stoort op geen moment), hadden we nooit de indruk te lezen over stereotype personages die enkel handelen voor het plot zoals je wel vaker bij jeugdboeken ziet. Iedereen van Karolina tot de SS-officier Brandt voelt heel oprecht aan. Het is heel gewaagd om ook deze laatste, de antagonist, toch ook vanuit hoeken te laten zien waardoor de lezer mee kreeg dat hij niet slecht geboren is - maar meegevallen is in een maalmolen aan mooie leugens en angst voor eigen zwakte en dat is een van de grote sterktes van dit boek. De relaties tussen de verschillende personages zijn echter het mooist: oprechte vriendschap voor elkaar is toch wel een van de prachtigste dingen om over te lezen. Verhaal Om eerlijk te zijn wisten we niet goed wat te verwachten toen we eraan begonnen. Een sprookjesachtig verhaal vermengen met echte geschiedenis, en dan nog zoiets vreselijks als Wereldoorlog II, lijkt onbegonnen werk en we waren bijzonder benieuwd hoe de schrijfster dit aangepakt heeft en of dit gelukt was. En of het gelukt was, want ze heeft ons uiteindelijk volledig omver kunnen blazen. (Inclusief tranen op het einde.) Losstaand van het plot, losstaand van hoe het gebracht is, is het vermengen van magie met realiteit zoiets fantastisch aan dit boek en technisch gezien absoluut niet te onderschatten. Zeker omdat het een groot contrast creëert tussen een suikerzoete sprookjeswereld en een bittere realiteit. Niet enkel hield Romero ons in spanning met het hoofdplot van Karolina en de Poppenmaker in Krakau, ook vertelt ze met kleine tussenstukjes deel per deel over Karolina’s leven vóór ze in de mensenwereld kwam. Nog meer om naar nieuwsgierig te zijn! Tenslotte is er de laatste veertig/dertig pagina’s die we niet hadden zien aankomen. [SPOILERS] We hadden echt niet verwacht dat Karolina en de Poppenmaker uiteindelijk zelf in Auschwitz-Birkenau terecht zouden komen en zeker ook niet dat de schrijfster écht de keuze zou nemen om het zo triestig te laten eindigen. Deze scènes hier waren het meest schrijnend van al. Er wordt héél duidelijk afgebeeld wat de banaliteit van het kwaad in WOII betekende: joden werden gezien als goederen, zij die aankwamen in Auschwitz werden ladingen genoemd, hen ‘de douches’ insturen werd gezien als een procedure zoals eender welke andere. Ronduit afschuwelijk als je erbij stil staat dat het om mensen gaat. Het nawoord van de auteur geeft een extra dimensie hieraan. Ze geeft namelijk toe dat ze eerst dacht dat ze hier niet over kon schrijven, want het is niet verwoorden. Maar ze vond wel dat ze het alsnog moest proberen, want jaren na haar driedaags bezoek aan Auschwitz-Birkenau dacht ze er nog zo vol angst en verbijstering aan terug. Het einde laat je wat verdwaasd achter. En voor iemand uit de eigenlijk bedoelde doelgroep, zal dit nog heftiger zijn dan voor ons. Dat laat niet weg dat dit boek absoluut een aanrader is en op een heel mooie en kindvriendelijke manier de gruwelen neerzet die er daar gebeurd zijn. Zoals eerder al vermeld: er waren tranen. Het is zeker iets wat gelezen moet worden, want dit is de waarheid. Hoe pijnlijk hij ook is. Gaos en LiviaJa ja, dat zal wel, zal je nu vast denken. Want wat hebben Guido Gezelle, Tom Lanoye en Ovidius gemeen? Drie dingen: relatief oud, relatief blank en poëzie en dat zijn maar drie voorbeelden van de overgrote meerderheid aan klassieke dichters. Had me dit een jaar geleden gezegd en ik zou exact hetzelfde gereageerd hebben. “Poëzie? Bah, nee danku. Veel te stijf, veel te veel regels, nee, niks voor mij,” was mijn gemiddeld antwoord toen als mensen me vroegen of ik daar geen interesse in zou hebben. Vandaag word ik gevraagd om mijn poëzie op podia te gaan brengen. Had me dat een jaar geleden gezegd en ik had je uitgelachen. “Ik? Op podia? Hahahahha, opnieuw: nee dank u zeer.” En hoe is dat veranderd? Per ongeluk. Ik zweer het je! Dit was allemaal een ongeluk. En waarschijnlijk het beste ongeluk dat er in mijn leven gebeurd is. Ik ben al jaren iemand die schrijft. Geen schrijver, geen artiest, een hobbyist die in bed achter haar laptop wat woorden typt in een Wordbestand om dan te hopen dat mijn niveau aan frustratie niet hoog genoeg is om mijn laptop door het raam te slingeren. Tot op heden is dat gelukt, maar er waren momenten waarop het nipt was. Dat is eigenlijk nog steeds wel een groot deel van hoe ik mijn vrije tijd doorbreng, maar een paar andere dingen zijn veranderd. Ten eerste: ik deed mee met Naft voor woord. Ah, een schrijfwedstrijd? Tof, ik stuur een van mijn willekeurige kortverhalen in en wie weet krijg ik feedback. Goed. Fijn. Tot ik plots een mailtje kreeg dat ik door de selectie was en dat ik mijn tekst op een podium moest brengen. De mail was iets langer, meer praktische informatie enzo, maar mijn hoofd was al ontploft toen ik dat las. De rest is bijzaak. Een lang verhaal kort: ik ben heel erg hard op mijn bek gegaan (de helft van je tekst vergeten en bijna flauwvallen is niet flatterend, ook niet schattig als je geen vier meer bent en het niet over je nieuwjaarsbrief gaat). Een tweede verandering: ik kwam een dronken man tegen die avond die me aanspoorde om het nog eens te proberen. ‘It’ll be fun,’ he said. De echte verandering was dat iemand naar mijn woorden geluisterd had. Het is daarna even blijven sudderen, tot ik me aanmeldde voor een spoken word traject. Bekijk het als een soort van kunstonderwijs op basis van workshops. Een hele zomer lang heb ik workshops gedaan in verband met spoken word/slam poetry schrijven en performen, mensen leren kennen en van open mic tot open mic getrokken om meer van de geweldige sfeer die in de community leeft op te snuiven en zelf bij te leren. Ja, dit keer wel op dat podium uit vrije wil. Spoken word voor mij, en bij uitbreiding dus poëzie, betekent meer dan alleen de bundels van oude mannen of zelfingenomen dames. Spoken word betekent vrijheid. Iedereen krijgt zijn moment op het podium, iedereen mag doen wat hij kan en er wordt naar iedereen even geïnteresseerd geluisterd. Er leeft respect en de stuwende kracht van positiviteit en gelijkheid. Spoken word zorgt op deze manier voor een verbindend gevoel doordat iedereen met dezelfde teksten meeleeft. En het is aan degene op het podium om te proberen je publiek stil te krijgen of om hen te laten voelen wat jij voelt. Daar leef ik voor, ook al weet ik dat niet iedereen ervoor gemaakt is. Ik ben er ook niet echt voor gemaakt, maar ik kan het niet laten. De spots, de zoemende stilte en de micro in mijn hand als enige wapen om het publiek te overhalen is een uitdaging die ik te graag aanga met mijn zachte woorden. Mijn poëzie ja, want al snel heb ik gemerkt dat ik eigenlijk wel een artiest ben en dankzij spoken word heb ik mezelf dat ook toegegeven. Een poëet misschien zelfs. En ik ben pas negentien jaar oud, dus nee, poëzie is niet alleen voor oude mensen. Voel je het al kriebelen? Aarzel dan niet om een open mic in de buurt op te zoeken! Heb zeker geen schrik! Het zijn (soms zeer letterlijk) laagdrempelige podia waar alles gezegd mag worden! Safe zones waar liefde en energie bloeit en je veel gaat leren. Want die eerste keer is niet de enige keer dat ik op mijn bek ging en het zal ook niet mijn laatste zijn. Maar ik zweer het je, het is magisch en dat is waar je het voor doet. Gaos |
CategorieënArchieven
Juli 2019
twitter
goodreads
|
