Naar goede gewoonte ga ik beginnen met de cover.

Ik heb de Engelse en de Nederlandse versies even langs elkaar gezet. Het is niet dat ik de Nederlandse cover niet mooi vind (dat is namelijk de versie die ik gelezen heb), het is eerder dat ik de Engelse versies mooier vind. Ik hou van de manier waarop ze spelen met de tekeningen en lettertypes en de kleuren passen in beide gevallen heel erg mooi bij elkaar. Ook vind ik dat beide Engelse covers een betere representatie geven van het onderwerp, aangezien ik nu het boek niet door de cover of achterflap gelezen heb, maar omdat ik meestal hou van Clavis’ eigenzinnige uitgaves (wat ook hier het geval was). Moesten ze de Engelse cover overgenomen hebben, was dit voor mij een insta buy geweest, terwijl ik hem nu in de bib geleend heb.

Maar goed, don’t judge a book by its cover en dat heb ik dus ook niet gedaan. Toegegeven, ik heb het op de uitgever beoordeeld. Al kunnen die er ook wel eens langs zitten, ik hield van de eigenzinnigheden Clavis’ boeken zoals ‘het vierde rijk’ en dat geeft me een redelijk vertrouwen.

En dat vertrouwen hebben ze niet beschaamd. Dit is een boek dat perfect in het plaatje van Clavis past en waar ze gerust trots op mogen zijn.

Het boek gaat over de bange Matteo, die op de dag van zijn dood niets liever wil dan zichzelf overwinnen en naar buiten gaan om zo zijn oude ik voor even af te schudden, en Rufus, die door stoer te doen verbergt wat hij heeft meegemaakt. Op de dag dat ze een telefoontje krijgen van het bedrijf Death call, gaan ze dood (Want blijkbaar kunnen ze dat soort dingen voorspellen in de toekomst). Meer per toeval dan iets anders, beslissen ze om hun laatste dag samen door te brengen, wanhopig om maar niet alleen te moeten zijn. Spoiler: ze gaan allebei dood op het einde.

In zekere zin is het een kabbelend boek. Er gebeurt heel veel en ze doen veel, maar in zekere zin gebeurt er ook niks. Het is hun laatste dag die ze samen doorbrengen en ook al volg je hen maar één dag, je krijgt een heel erg goed beeld van het verleden, de trauma’s en de verlangens die beide jongens met zich meedragen. Ze maken samen fouten, nemen afscheid van hun vrienden en proberen de dag van hun dood nog te leven, ook al voelt het soms alsof ze al gestorven zijn.

Wat dit boek bijzonder maakte, vond ik de levenswijsheden die tussen de onnozele kwajongensstreken door toch wel degelijk op het papier verschenen. Hoe ze elkaar hielpen met de trauma’s en elkaar lieten beseffen hoeveel geluk ze alle twee hadden. Ondanks dat ze elkaar maar één dag kennen, groeien ze doorheen het hele boek naar elkaar toe en dat geeft een hele mooie relatie en opbouw naar het einde. De verschillende personages, omstandigheden en het feit dat ze elkaar enkele uren geleden absoluut niet kenden, maakt het redelijk onvoorspelbaar. Ook omdat hun gedachten vloeien als de wind en het gezegde ‘Leef in het moment.’ onnoemelijk hard van toepassing is in elk stukje van dit boek.

Naast het plot en de opzet van het boek, ben ik ook een grote fan van de schrijfstijl. Waarom? Wel, het is eng hoe hard mijn schrijfstijl op de deze lijkt. Ik doorbreek de vierde muur eveneens en ik doe ook een poging om vage, sarcastische opmerkingen tussendoor te geven, bij wijze van kwinkslagen om het wat luchtiger te maken (al ben ik er waarschijnlijk echt een stuk minder goed in). Bij opmerkingen als “Wie had er geld ingezet dat ik op mijn Einddag (sterfdag ndvr) zou zitten instagrammen? Gefeliciteerd, je hebt gewonnen.” slaat mijn hart steeds een slagje als ik uitgelachen ben en besef hoe luguber dit ook is. Ook het gebruik van veel referenties uit de popcultuur maken het een boek dat heel erg in dit moment zit. Ik houd alleen persoonlijk niet zo heel erg van het perspectief uit de eerste persoon in het heden. Moest dat verleden geweest zijn, had het voor mij vlotter gelezen, ook al snap ik in de context volledig waarom het heden is.

Waar ik wel moeite mee had en waardoor ik ook het gevoel had dat het verhaal op sommige momenten minder doorkwam (wat oprecht heel jammer is), was het onmogelijk hoge aantal perspectiefwisselingen. Aan de ene kant is het interessant en geeft het beelden die je niet zou verwachten en worden er zo ook langzaam stukjes plot net iets meer onthuld waardoor de spanning opgedreven wordt. Aan de andere kant leidt het ook ongelofelijk hard af.

Ondanks dat er in kleine dingen echt wel een verschil zat tussen de perspectieven van de 2 jongens en die van anderen door o.a de eerste zin, die standaard dezelfde vorm had. Er werd ook gewisseld tussen 1e persoon voor Matteo en Rufus, en 3de persoon voor andere mensen, bleef het meestal bij een onderbreking (soms was het niet meer dan een halve pagina) die te weinig of niets toevoegde aan het verhaal. Alles hing wel samen want de helft ging dood en degenen die dat niet deden, die hadden wel iets te maken met het plot, maar het voelde meer als een verplichting om deze stukken te lezen dan een echte toevoeging en dat vond ik oprecht heel erg jammer.

Want mijn god, wat een voorbeeld is dit op gebied van inclusiviteit en diversiteit. Hoewel dit vorige punt een struikelpunt was (en bleef jammer genoeg), vond ik de manier waarop er omgegaan werd met diversiteit echt perfect. Af en toe had je de beschrijving van ‘biseksueel’, ‘Cubaans’ of ‘zwart’ en daar gingen de personages gewoon mee om, alsof er net zo goed ‘blank’ ‘native American’ of ‘hetero’ had kunnen staan. Je voelde dat ze er hier en daar weerslag van ondervonden of dat het dingen minder makkelijk maakte, maar verder was het niet bepalend voor de sterke persoonlijkheden en karaktertrekken die ze wél hadden en dat maakt dat dit verhaal super natuurlijk aanvoelde en fijn om te volgen.

Conclusie:

Ik vond het een heel erg intrigerend boek en heel erg schattig naar het einde toe om te zien hoe op de luttele tijd van 24 uur de meeste personages toch bepaalde veranderingen ondergaan. Daarbij zijn er echt meer boeken zoals dit nodig voor de diversifiëring van de boekenwereld dus daarom alleen al chapeau. Alleen jammer dat de perspectieven zo wisselend en daarmee voor mij ook afleidend waren en ik zo niet het gevoel heb dat het echt hard binnenkwam. Ik geef het daarom drie en een halve ster!

​

PS. Bijpassend liedje: ​ See you again - Whiz khalifa feat Charlie Puth

School, het is allemaal weer zo leuk. Bij geschiedenis leer ik keer op keer hoe ziek de mens eigenlijk wel niet is, wat bij economie dan altijd bevestigd wordt. Want ja, winst hè. Het ligt allemaal een beetje gevoelig tegenwoordig.

Tijdens Engels was het weer eens raak en speelden mijn frustraties op. We lazen een stuk uit een boek dat zich afspeelt in de Middeleeuwen. Dit tijdperk is in beginsel al niet erg geliefd bij me, want mannen waren - kort gezegd - alles en vrouwen moesten maar al hun zooi opruimen en aan ‘hun plicht voldoen’ door kinderen te baren. Eerlijk gezegd is het al geen verrassing meer dat een vrouw zijn in elk tijdperk wel rot is. Het gaat inmiddels beter, dat is waar, maar toch hebben we nog steeds regels en richtlijnen over hoe een man en - met nadruk - een vrouw zich hoort te gedragen.
​
Het was echter wel te doen tot mijn docente een vraag stelde die luidde: ‘Hoeveel boeken hebben jullie eigenlijk gelezen waar een vrouw het een heel boek lang overleeft zonder gered te worden door een man?’ En ik maar denken en denken en nog eens denken. Eigenlijk maakte het al niet uit meer of ik op een boek kwam of niet, want het feit dat ik zo lang moest nadenken spreekt al boekdelen. En andersom? Ik kan maar op weinig boeken komen waar het mannelijke personage wordt gered door het vrouwelijke personage. Mannen hoeven namelijk niet gered te worden, vrouwen wel.

Het is bizar dat we allemaal zeggen dat dit niet zo is, maar het toch niet eens opvalt dat het wel keer op keer voor ons geschetst wordt in boeken, films, noem het maar op. Voor mij is het nu ook echt een factor die mijn mening enorm beïnvloedt. Waarom kunnen vrouwen zichzelf niet redden? Wat voor beeld wordt er verspreid als we in iedere film die we zien, ieder boek dat we lezen, een 'sterke' vrouw alsnog gered moet worden door een man?

Nu weet ik wel, mensen hebben elkaar nodig. Hoewel we van nature streven naar eigenbelang, hebben we toch een groep nodig om deel van te zijn en overleven we ook echt niet alleen. Maar moet het dan echt altijd de man zijn? En als je even uit de fantasy/science-fiction box denkt waar ik de hele tijd zat met mijn gedachten: hebben vrouwen echt een man nodig om gelukkig te zijn? Wordt mijn leven echt beter zodra ik *gasps* met een jongen praat? Volgens mij maakt het namelijk niet uit. Ik ben al mijn hele leven gelukkig zonder vriendje en als ik dat niet was geweest, zou mijn zwarte wereld echt niet plots veranderen in een leven vol regenbogen en eenhoorns enkel en alleen door een jongen. Dat is echter wel wat menig (YA/NA-)boek ons voorschotelt (denk aan: Twilight, After van Anna Todd, Shadowhunters van Cassandra Clare en zelfs ACOTAR van Sarah J. Maas). Zodra de mannelijke hoofdpersoon binnenwandelt, is het leven van het vrouwelijke hoofdpersonage pas compleet of zinvol. En andere interesses? Daar weten we als lezer bijster weinig vanaf. Soms zelfs helemaal niet. Relaties met andere personen - ouders, vrienden, zussen en broers - vallen in het niet zodra de romantische relatie met het mannelijke hoofdpersonage ontwikkelt. Oftewel: het leven van een vrouwelijke personage bestaat doorgaans voor 90% uit het mannelijke hoofdpersoon. Hun hele persoonlijkheid is ervan afhankelijk.


Het wordt nog gekker als je er langer over nadenkt. Want, ja, we zijn vooruit gegaan, onder meer doordat vrouwelijke auteurs de kans krijgen om boeken te schrijven vanuit hun oogpunt. We hebben inmiddels YA (en, in mindere mate, volwassen) boeken vol met vrouwelijke hoofdpersonages die de wereld redden en het gezicht zijn van revoluties, die hun ‘mannetje’ staan in gevechten en toegestaan worden intelligent te zijn. Maar de ongeschreven regel, inhoudende dat het vrouwelijke personage nét iets minder intelligent, bewapend of gewoonweg ervaren is dan het/een mannelijk personage geldt voor het overgrote deel steeds. Mannelijke personages wordt het vaker ‘toegestaan’ om de sterkste, krachtigste of slimste te zijn zonder dit te relativeren met andere personages of liefdesinteresses. Het is geen toeval dat de meeste superhelden nog steeds mannelijk zijn, terwijl vrouwen met dezelfde krachten ook steden en landen kunnen redden.

We proberen er wel langzaam te komen. Hoe overhyped de film ook mag zijn, in Frozen is wel degelijk een poging gedaan om het belang van zussenliefde boven de liefde van een man te stellen en ook bij Tangled moet ik toegeven dat, hoewel Rapunzel wel degelijk geholpen werd door een man, ze uiteindelijk zelf degene was die haar droom waarmaakte. Ook Mulan en Pocahontas waren al een hele stap, al kan ik me er enorm aan ergeren dat Mulan zich als een man moest kleden en gedragen voordat ze ook echt de wereld kon redden (maar goed, ze deed het wel als een vrouw en daar draait het wat mij betreft om). Er lijkt echter op de een of andere manier altijd een man bij betrokken te zijn die er net voor zorgt dat bijvoorbeeld Anna niet doodgaat en dat Rapunzel in eerste instantie haar toren verlaat.

Toch moet deze verandering toegejuicht worden, ook in de boekenwereld: The Winner’s Curse-serie geeft niet het mannelijke personage, maar het vrouwelijke personage de intelligentie om iedereen te slim af te zijn, And I Darken geeft het vrouwelijke personage de kans om te shinen als koelbloedige strateeg en in List & Leugens blinken de vrouwelijke personages ieder op een ander vlak in iets uit, waarbij ze niet onderdoen voor de mannelijke personages. En voor in volwassen high fantasy kan gekeken worden naar de vrouwelijke personages uit Game of Thrones (denk aan: Deanerys, Arya, Sansa en Cersei). Ze zijn ieder complex, hebben diepgang en eigen doelen en idealen die niet zozeer te maken hebben met verliefdheid of überhaupt mannen.

Een ander bekend fenomeen als het om - jonge - vrouwelijke personages gaat, is dat ze vrijwel altijd een mannelijk liefdesinteresse moeten hebben. Nu klopt het dat mannelijke hoofdpersonages dit ook vrijwel altijd hebben (ook al zijn zij niet in dezelfde mate gebonden aan hun liefdesinteresse als een vrouwelijk personage). Als we echter kijken naar bijpersonages, gaat de ratio al scheef. Een liefdesinteresse of partner voor belangrijke vrouwelijke personages is bijna een must, terwijl dit geen noodzakelijkheid is voor mannelijke bijpersonages. Hoewel ik fan van ben van Leigh Bardugo, is dit goed te zien in haar duology List & Leugens. Alle (redelijk belangrijke) vrouwelijke personages hebben een relatie, terwijl dit niet geldt voor alle mannelijke personages (Bijv. Kuwei). Hetzelfde gebeurt in de ACOTAR-serie van Sarah J. Maas. Als een vrouwelijk personage in het eerste deel geen relatie krijgt, dan gebeurt het wel in de vervolgdelen. (Hoewel Sarah J. Maas vrijwel ál haar personages in een intense relatie stort, moet ik zeggen). In Rood van Pierce Brown zie je het van een andere kant. Het enige belangrijke vrouwelijke (bij)personage krijgt een relatie met het mannelijke hoofdpersonage, en aan het begin gaat ook nog eens zijn oude vriendin dood voor de welbekende shockvalue. Ongeveer 70% van de mannelijke personages blijft echter vrijgezel in het eerste boek, terwijl ze wel uitgediept worden.

De rol van vrouwen in boeken met mannelijke hoofdpersonages is zo mogelijk nog triester. Doorgaans is een vrouw liefdesinteresse, moeder of verzorger als ze positief belicht wordt en machtig en onafhankelijk. Complexe rollen voor vrouwen, met een eigen plotlijn of arc, komen zelden voor. Dit is heel goed te zien in het grote gros aan high fantasy boeken geschreven door mannelijke auteurs. De naam van de wind van Patrick Rothfuss wordt gezien als een van de beste fantasy-boeken aller tijden, maar zijn vrouwelijke personages hebben de inhoud van een baksteen en worden constant op hun uiterlijk beoordeeld. Eenzelfde geldt voor American Gods van Neil Gaiman. Ook in de sci-fi boeken van Pierce Brown hebben de vrouwelijke personages enkel ‘nut’ als vriendin-van of moeder-van en worden ze alleen in die gevallen enigszins uitgediept.

Er is natuurlijk heel veel over dit onderwerp te zeggen, maar ik denk dat ik de belangrijkste dingen wat betreft de rol die vrouwen in literatuur spelen wel benoemd heb. Over het algemeen kan die rol wat mij betreft heel wat verbeterd worden in de hedendaagse literatuur.
Misschien vragen sommigen zich af hoe ik dan wél graag een vrouwelijk personage zie. Wel, het is bijna te simpel om waar te zijn. Ze hoeft niet een ster te zijn in een vechtkunst of op ander fysiek vlak. Ze hoeft niet ‘mannelijk’ te zijn om te laten zien dat ze sterk en onafhankelijk is. Het enige wat ik vraag is om haar rol niet klein en nietig en onbetekenend te maken terwijl mannelijke personages een heel podium krijgen en om haar identiteit niet compleet verbonden te maken aan een man.
Het liefst zie ik dat een auteur haar diepgang geeft, dat ze niet enkel afhankelijk is van een mannelijk personage, dat haar leven draait om meer personen dan de liefdesinteresse, dat ze verschillende dromen en doelen heeft die niet enkel te maken hebben met liefde en in staat wordt gesteld om haar eigen keuzes te maken, dat haar vrouwelijke kant niet als zwak neergezet wordt. Oftewel: het liefst zie ik dat ze uitgewerkt wordt met dezelfde diepgang, groei en intentie als een mannelijke personage. En aangezien ik al verandering merk in - vooral - YA, verwacht ik dat mijn hoop niet helemaal misplaatst is.

Of The Lion King echt origineel kan worden genoemd, is dus sterk de vraag. Disney heeft nu eenmaal een sterke drang naar vertaling in plaats van creatie. En wie geeft ze eens ongelijk: hun hele imperium is gebouwd op de vertellingen van anderen — retellings zijn hun ding.

Maar niet alleen Disney houdt van retellings en reboots. Ik heb even wat gerekend: van de 57 meest geanticipeerde films van 2019 zijn 47 films gebaseerd op iets anders: dat kan een eerdere franchise of kunstwerk zijn (een tv-serie, videogame, speelgoed, boek, stripboek, graphic novel) of een reboot, retelling, sequel of prequel van iets anders. Dat betekent dat er in totaal slechts tien films ‘origineel’ kunnen worden genoemd. Dat is een schamele 17,5%. Uiteraard zeg ik niet dat dit geen leuke, goeie of mooie films kunnen zijn: ik zeg alleen dat dus slechts 17,5% van de films het aandurft een origineel verhaal te verfilmen. Mijns inziens is dat getal bizar klein.
Waarom, vraag je je nu vast af, zijn zoveel films gebaseerd op andere dingen? Eigenlijk is het heel simpel. Films zoals Toy Story 4, alles uit de Marvel-reeks en Star Wars de Zoveelste hebben allemaal al een enorme schare aan fans. Fans van Marvel zullen, ongeacht de kwaliteit van de film, altijd weer in de bioscoop zitten voor de volgende film. Fans van Pixar (waaronder ikzelf) gaan maar wat graag naar het derde deel van How To Train Your Dragon, omdat ze weten dat de eerste twee delen tof waren. En ook The Smurfs, Angry Birds The Movie en The Emoji Movie vallen onder dit rijtje (want iedereen kent emoji’s, toch?! Dan moeten ze wel naar deze film komen!!1!)
​
Natuurlijk wil ik niet zeggen dat alle reboots, retellings, sequels en prequels per definitie slechte films zijn. Er is niks leuker dan herhaling (wat zijn we toch gewoontedieren, met z’n allen) en we weten allemaal hoe fijn het is je favoriete serie nog een keer te kijken, of te kunnen hypen over de zoveelste Star Wars film die uitkomt, of om je favoriete boek verfilmd te zien worden op het grote doek. Sterker nog, er zijn een paar pareltjes van reboots en niet-originele films en series waar ik ontzettend fan van ben. Denk aan de recente reboot van de 80’s animatieserie Voltron (nu getiteld: Voltron: Legendary Defenders) of de uitstekende film The Lego Movie (ik weet het, het klinkt crap maar het is oprecht een hele goeie, leuke film, GO SEE IT!). Jammer genoeg gaat het heel vaak ook flink mis — en de schade is dan des te erger, omdat je de hele fan-base achter je aan krijgt als je hun geliefde franchise de modder in sleurt. Een alombekend voorbeeld is de film The Last Airbender; een recentere controverse is de fuzz die ontstaan is door de geplande reboot van de 80’s cartoon Thundercats — die eruitziet als de mislukte baby van Adventure Time en de originele Thundercats met een cal-arts sausje erover:
​

Maar echt origineel zal een retelling nooit worden. In het beste geval zal het het origineel (slechts) kunnen verrijken, in het slechtste geval zal het fandom exploderen en je voor dood verklaren. Over het algemeen leunen retellings echter hevig op de al bestaande fanbase. Persoonlijk vind ik dat nogal lui (denk maar aan al die sequels die iedereen alweer vergeten is), maar omdat het dikwijls relatief goed werkt, blijft men het maar doen. Want waarom moeilijk en ambitieus zijn als je ook gewoon kunt meeliften op het succes van een eerdere film?
Oftewel: het maken van een originele, nieuwe film is een sprong in het diepe. Soms gaat dat goed,  bijvoorbeeld bij Frozen (die — ik weet het — ook gebaseerd was op een sprookje, maar toch een stuk origineler was dan bijvoorbeeld Snow White), en creëert het een enorme frisse wind die het animatiegenre flink opschudt. Soms pakt het minder goed uit en verdwijnt de film in de vergetelheid, of erger nog: verkrijgt het de status van cult-fenomeen (The Room, anyone?).

Metaforisch verwoord: een retelling en een origineel verhaal is als het verschil tussen de vertaler en de schrijver van een boek. Er bestaan goeie en slechte vertalers, maar het blijven vertalers, geen schrijvers. Men spreekt echter over een heel ander, hoger niveau als het gaat om de schrijver van een boek. De schrijver (of filmmaker, zo je wilt) begint bij nul en bouwt zijn verhaal woord voor woord, beeld voor beeld, op. Het gehele kunstwerk is ontsproten uit zijn of haar geest, is misschien beïnvloed door het een of het ander, maar kan geen vertaling worden genoemd. Dat is een wezenlijk verschil in mijn opinie. Het belang van filmmakers als schrijvers, en niet als vertalers, is in mijn ogen het verder brengen van het medium en/of het genre waar ze deel van mogen uitmaken. Niet alle boeken hoeven Lord of the Ringsen of 1984’s te zijn en niet alle films hoeven Spirited Aways of Snowpiercers te zijn, maar degene die dat wél zijn, zijn originele, baanbrekende films die getuigen van oprechtheid, talent en inventiviteit. Ofwel: Cinderella (2015) herhaalt slechts het genre waar het tot behoort, Coco (2017) voegt iets toe aan het genre — omdat het getuigt van originaliteit.
Een kleine sidenote: in zeldzame gevallen kan een ‘niet-originele’ film (oftewel een reboot, retelling, sequel of prequel) wel degelijk iets bijdragen aan het genre, juist omdat het een onconventionele vertaling is (o.a. Blade Runner 2049 (adembenemende cinematography en lighting design), Pirates of the Caribbean (een verfrissing van het piratengenre met onconventionele hoofdrol) en The Lego Movie (een viering van verbeelding, originaliteit, fandom en stop-motion)).

Om dit artikel af te sluiten: het maken van een originele film getuigt van moed. Een moedige filmmaker is iemand die niet voor zijn verhalen afhangt van andermans fanbase, die niet afhankelijk is van de verhalen die hij van anderen leest of tegenkomt. In mijn ogen is het huidige filmwereldje te nonchalant en laks door gewoon maar overal hun verhalen vandaan plukken, terwijl ze als filmmaker weinig meer doen dan de vertaling maken.
Ik hoop dat we in de toekomst weer originele verhalen gaan maken, die ons verbazen en verbijsteren en verpletteren en ons leren dat film een uniek genre is waar unieke verhalen in passen en horen te bestaan. Ik hoop dat er films blijven komen zoals die van Wes Anderson, met zijn belachelijke, poppenhuisachtige films die zowel visueel als qua script heerlijk vreemd en verrassend zijn. Ik hoop dat er meer films komen zoals de films van Pixar, die originele, frisse nieuwe werelden scheppen. Ik hoop dingen te zien zoals Guillermo del Toro’s originele sprookje Pan’s Labyrith, met ongewone en adembenemende cinematography, geweldige visual storytelling en een fantastisch script dat fris en vreemd aanvoelt.
Storytelling gaat immers niet alleen om het herhalen van iets bekends, maar om het creëren van iets nieuws. Want daar brengen we de (kunst)wereld verder mee.