Discussie: Nederlandse YA schrijvers passen hun schrijfstijl te veel aan voor jongeren

Een zin die wij regelmatig voorbij zien komen in recensies van Nederlandstalige auteurs - en met name Nederlandse auteurs - is dat hun schrijfstijl te ‘kinderlijk’ is tegenover hun internationale collega’s. De Vlamingen doen het in dat opzicht wel beter, maar ook zij zitten niet op dezelfde lijn als de internationale auteurs. Dit punt van kritiek wordt onder andere aangehaald als reden waarom er minder boeken van Nederlandstalige auteurs gelezen wordt. Het kinderlijk maken en versimpelen van de tekst zorgt ervoor dat het boek bewust aanvoelt voor een jonger publiek. Daarom is de stelling van deze maand ook: Nederlandstalige YA-auteurs passen hun schrijfstijl te veel aan voor jongeren.

LIVIA
Ik ben 18, dus op het randje van de doelgroep voor YA, maar ik kan zeggen - bij Nederlandse auteurs ben ik inderdaad altijd nogal wat achterdochtig over de schrijfstijl. Juist omwille van dat hierboven: ‘kinderlijke’ schrijfstijl. Er zijn echter ook wel Nederlandstalige auteurs bij wie ik dat gevoel helemaal niet had, zoals Rima Orie. Spijtig genoeg zijn dit eerder uitzonderingen op de regel. Uit mijn ervaringen en naar mijn mening, kan ik enkel kort toevoegen: ja, ik vind dat een groot deel van de Nederlandstalige YA-auteurs hun schrijfstijl te veel aanpassen voor jongeren. 

SOPHIE
Ik zit nog in het midden van de YA doelgroep en spreek bijna dagelijks met tieners die het genre net aan het ontdekken zijn, veertienjarigen of jonger. De laatste jaren ben ik meer origineel Nederlandstalig werk gaan lezen en het verschil met Internationale werken viel me steeds meer op. Het was niet de worldbuilding die mijn leeservaring minder maakte, maar elke keer weer de schrijfstijl. Stereotypen, gebrek aan diversiteit en dus ook dialogen die geschreven leken te zijn door volwassenen die nooit bij tieners in de buurt waren geweest. In het begin dacht ik dat het aan mij lag, maar na een aantal YA-boeken te hebben gelezen die niet zo ongelooflijk verbazingwekkend zijn geschreven weet ik dat dat het niet is. Alle tieners in mijn bieb die ‘de geur van groen’ van Pamela Sharon lazen bijvoorbeeld, lachten om het gebruik van sommige woorden. Echt ‘oude mensen praat’. Een aantal voelden zich niet eens serieus genomen en hebben het boek zelfs weggelegd. Het feit dat de doelgroep van je boek hem weggelegd heeft, zegt denk ik al wel genoeg. Mensen mogen misschien beweren dat Engelstalige boeken preuts zijn, ze zijn in ieder geval niet versimpeld geschreven. Tieners zijn een geheel eigen doelgroep, geen volwassen waar je makkelijker voor moet praten of kinderen waarvoor je iets moeilijkere woorden gebruikt. Soms voelt het gewoon alsof Nederlandstalige schrijvers zo bang zijn dat ze dingen te moeilijk schrijven dat ze hun doelgroep helemaal uit het oog verliezen. En ik weet dat het niet eens per se de schuld is van schrijvers want uitgeverijen hameren er ook op en het komt bij elke YA schrijfworkshop wel weer een keer aan bod, maar als je YA wil schrijven is dingen makkelijker maken echt niet de manier. They know. We know.

FENNA
Laat ik beginnen met zeggen dat ik heel weinig oorspronkelijk Nederlands werk in mijn kast heb staan. Misschien zegt dat al iets. En ja, ik vind Nederlandse YA over het algemeen wat kinderachtiger dan vertaalde boeken. Soms heb ik zelfs het idee dat de schrijvers eigenlijk nog niet ver genoeg ontwikkeld zijn om een goed verhaal neer te zetten. Ik vind veel personages (en dat geldt ook voor Nederlandse NA) erg oppervlakkig en hysterisch. En zoals mijn medebloggers al aangeven, is het taalgebruik vaak ook niet echt ingewikkeld. Misschien ben ik hier zelf ook schuldig aan omdat ik ook niet echt moeilijke taal gebruik in mijn eigen werk, maar ik heb wel echt een zwak voor mooie woorden. Bovendien denk ik dat het volwassener maken van de schrijfstijl helpt om ook een wat oudere doelgroep, zoals ikzelf, te blijven boeien. YA-lezers worden al op genoeg manieren betutteld, het is tijd dat hier een verandering in teweeggebracht.

GAOS
Of ik dit nu lang en uitgebreid, of heel erg kort neerschrijf, je kan het altijd samenvatten in één woord: absoluut. Ik vraag me soms af hoe mensen van 30 (of pakweg 40 en ouder) beter weten dan ik hoe ‘jongerentaal’ in elkaar steekt, terwijl ik er pas 20 ben, YA schrijf en toegeef dat het het niet mijn sterkste kant is terwijl het mijn bloedeigen leeftijdsgroep is. En voor mij geldt hetzelfde als voor Sophie: ik hoor mijn twee jongere zussen ook wel praten. De jongste is 15, verstaat vloeiend Engels en spreekt het heel erg mooi zonder enige moeite, zonder hulp van mijn ouders en geloof me dat die twee uur die wij op school krijgen daar echt niet toe bijdraagt. (dan had ze ook wel vloeiend Frans gesproken, not the case). Feit is wel, als jongeren zichzelf een andere taal kunnen aanleren door simpelweg te doen wat ze doen, waarom zouden we ze dan nog moeten betuttelen in onze eigen taal? 
En ja, het gebeurt. Zo ergerde ik me mateloos aan het taalgebruik van Chinouk Theysen, waar alles verklaard moest worden ondanks woordenlijsten op voorhand, alsof het echt zo ingewikkeld was en/of google niet bestaat voor als ze geïnteresseerd zouden zijn in wat het betekent. Eigenlijk is de enigste vereiste voor schrijfstijl van YA vlotheid. Hoe je dat brengt, maakt echt niet uit (die van mij ligt bijvoorbeeld zeer dicht bij spreektaal), maar dat wil dus ook zeggen dat je niet woorden die je zelf niet gebruikt plots erin moet gaan pleuren omdat dat meestal een geforceerd gevoel geeft. Daarbij is specifieke jongerentaal gebruiken tricky omdat je jongeren van de Vlaamse kust tot Antwerpen tot Amsterdam tot Groningen en het noorden van Nederland wil bereiken. Geloof me: die jongerentaal is niet hetzelfde. 

Met andere woorden: ik pleit echt om gewoon te schrijven met de woorden die je zelf veel gebruikt. Dat zorgt voor minder betutteling, meer evolutie en meer uitdaging en dat mag ook af en toe. Een vijftienjarige wil niet meer als een kind behandeld worden, laten we dat dan ook niet doen.