Discussie: Er moeten meer YA-boeken komen voor jongens

Een aantal weken zagen we het, onder andere, op twitter voorbij komen: vele twitteraars poogden ervoor dat er meer YA-boeken speciaal voor jongens moeten verschijnen. Zij zijn van mening dat zowel de boeken als uitgeverijen zich te veel op de meisjes richten, waardoor er enkel ‘meidenboeken’ verschijnen. Hieronder bespreken wij dan ook stelling: er moeten meer YA-boeken komen voor jongens.


KATIE
Ik stond in de boekhandel bij het YA gedeelte en zoals gewoonlijk las ik wat achterflappen van boeken die me wel leuk leken. Er waren een paar onbekende boeken, maar voornamelijk bekende boeken. Bijna alle boeken hadden een vrouwelijk hoofdpersoon én er waren veel hints dat liefde een grote rol speelde in het boek. De serie die daar niet in viel op dat moment was I Am Number Four van Pittacus Lore - tevens de enige serie mijn beste vriend heeft gelezen. Toen ik ging nadenken, kon ik ook weinig boeken bedenken die jongens zouden aanspreken. Ready Player One misschien? Ik heb hem zelf niet gelezen, maar de achterflap klinkt voor jongens aantrekkelijk.

Nu ga ik even heel stereotype doen, wat eigenlijk hartstikke fout is, en ik ga er even vanuit dat jongens boeken willen lezen die draaien om actie en niet om liefde, met een mannelijk hoofdpersonage. Kijkend naar de boeken die worden uitgegeven, já, daar zou ik ook niet voor gaan.
Lezen is een prachtig iets. Het is al flink balen dat scholen het soms enorm verpesten met de opdracht en boeken waar je uit kan kiezen, maar als er dan ook niets aantrekkelijks voor je is, ga je nooit uit jezelf lezen. Lezen heeft een fantastische magie en er zijn zoveel voordelen aan. Men vindt het momenteel al moeilijk om kinderen en jongeren te laten lezen, maar als ze nu eens zouden zorgen voor interessante en goede boeken voor iedere leeftijd en geslacht, dan zou het al een stuk makkelijker gaan. Kijk naar Pinkeltje, Floortje, Geronimo en Thea Stilton. Het kan prima! Maar waarom is het dan voor YA leeftijden ineens zo moeilijk? Beste uitgevers, ik smeek het je, geef boeken uit die jongens ook leuk gaan vinden (aka stop aub met alle driehoeksverhoudingen en romantiek in ieder boek, want ik word er ook moe van) en ik kan je haast garanderen dat kinderen meer gaan lezen. Er is dan namelijk iets wat ze interesseert - een boek met als hoofdpersoon een jongen waar ze zich helemaal in kunnen vinden.

PHOENIX
Even vooropgesteld dat geen van ons als meisjes zijnde het onderwerp is van de discussie, heb ik natuurlijk wel een mening hierover. Het is alleen wel lastig te beantwoorden, omdat zoveel factoren naar mijn idee meespelen. Namelijk: wat zijn precies ‘jongensboeken’? Waarom voldoet YA daar niet aan? Waarom kunnen jongens deze zogeheten ‘meisjesboeken’ niet lezen? Wat belemmert hen daarin? Krijg je jongens überhaupt meer aan het lezen als je ‘jongensboeken’ schrijft? En speelt de diversiteit binnen de uitgevers zelf daarin een rol?

En nu even een voor een. Ik ben van mening dat jongens en meisjes álle boeken kunnen lezen als ze daarin geïnteresseerd zijn. Marketing speciaal voor ‘jongens’ of ‘meisjes’ verdient dan ook niet mijn voorkeur, maar ik begrijp wel dat het er is. Daarbij komt dat meisjes op alle vlakken, behalve YA, boeken lezen die meer op jongens/mannen gericht zijn en door mannen geschreven zijn. Vóór YA was dit zelfs op alle fronten zo. Dat heeft ze echter nooit tegengehouden boeken te lezen. Vrouwen lezen al jaren meer (fictie-)boeken dan mannen. Ik vraag mij daarom ook af of het probleem ligt bij YA.

Ik heb ook even met mijn broer besproken wat hij graag in een boek terugziet. Wel even een kleine disclaimer: mijn broer houdt van fantasy en actie, net zoals ik. Hij gaf aan dat hij het geen probleem vindt als er romantiek in boeken voorkomt, maar boeken die enkel draaien om romantiek en waarbij kleding uitvoerig besproken wordt, leest hij liever niet. En je raadt het nooit, maar dit geldt ook voor mij. Een paar van mijn favoriete boeken zijn bijvoorbeeld: Six of Crows van Leigh Bardugo, An Ember in the Ashes van Sabaa Tahir en The Hunger Games van Suzanne Collins. Stuk voor stuk boeken die vol actie, fantasy en oorlogsgeweld zitten. Maar ze zijn wél geschreven vanuit het oogpunt van een meisje en door een vrouwelijke auteur. Zou dit dan hetgeen zijn wat ze alsnog bestempeld als ‘meisjesboeken’, vraag ik mij dan af. Of ligt het probleem wellicht aan de marketing? Of, misschien, maakt de marketing van uitgeverijen juist gebruik van het feit dat meisjes meer lezen dan jongens?

Wellicht dat het zou helpen als er binnen een uitgeverij zowel mannen als vrouwen de verhalen die worden uitgegeven selecteren. Mannen weten immers beter wat jongens leuk vinden en vrouwen beter wat meisjes leuk vinden. Maar ik heb geen idee of dit ook echt het lezen op groot vlak zal stimuleren.

Heel veel vragen en eerlijk gezegd zou ik zelfs al had ik de resultaten nog steeds geen concreet antwoord kunnen geven, denk ik. Naar mijn idee hangt het allemaal een beetje met elkaar samen. Maar dat YA vol zit met boeken die niet door jongens gelezen kunnen worden, vind ik in elk geval dikke onzin. Mijn broer heeft er in elk geval nooit last van gehad. Hij las  - en leest - alles wat ik hem aanraad en vice versa. Ook YA.


LIVIA

Naar mijn mening moeten ideeën zoals “jongens-”/”meisjes-” verdwijnen. We zijn allemaal mensen en alle boeken vertellen in de eerste plaats over mensen en hun problemen en de gevolgen daarvan. Sowieso zijn de normen voor wat er nu zogezegd voor jongens en wat nu voor meisjes is gevolgen van onze collectieve stereotypen en ideeën ten opzichte van geslacht en nouja, als je het mij vraagt zijn de meeste van die ideeën onzin. Ze stellen namelijk dat als gevolg van je geslachtsdelen en de soort hormonen dat je geslachtsorganen aanmaken je plots geen of wel roze mag dragen bijvoorbeeld en ik vind dat idee van boeken voor jongens of meisjes hetzelfde. Zelfs al draait een boek rond een vrouwelijk hoofdpersoon met liefdesproblemen, maakt dit voor mij het géén meisjesboek. Want hoezo, mag een jongen dan niet eens leren hoe het voor een meisje kan zijn? Heeft een jongen geen behoefte aan liefde? Een meisje kan daarentegen best gewelddadige scifi lezen, wat de meesten dan weer snel aan jongens zouden geven. Want wie weet heeft zij zin in rare aliens en lazergeweren en afgeschoten hoofden. Het gekke is dat het laatste meer aanvaard is dan het eerste trouwens. Lezer, ga eens na wat je eerste reactie was bij het idee van een jongen die een romcom las? Mij is geleerd dat dat eerste idee het collectieve idee van de maatschappij is. Denk er een tweede keer over na, dat is jóúw idee. En mijn idee na twee keer nadenken is why the hell not.
Natuurlijk kan het zijn dat een jongen geen romcom wil lezen, maar als dat puur zijn interesse is, zijn er genoeg andere soorten boeken die hij kan vastnemen.

(Btw, wat is het verschil tussen een jongens en meisjesboek? Het geslacht van de hoofdpersoon? De thema’s? Idk, maar vind het gewoon bullshit. Uitgevers moeten zich gewoon focussen op werk uitgeven dat kostbaar en mooi is en waar veel verschillende mensen blij van kunnen worden.)



IANTHE
Jongens kunnen natuurlijk niet uit het perspectief van een meid lezen. Of een homo. Nee, het moet een blanke, heteroseksuele, zestienjarige oorlogsveteraan zijn die alleen maar op dingen wil schieten en wil vechten en zijn vader wil redden van de maffia en seks heeft met de heetste meiden met de grootste tieten en lekkerste kont… of zoiets?

Ik lees boeken die mijn neefjes ook lezen, en andersom. Ze zijn maar een paar jaar jonger dan ik, en niet om op te scheppen, maar ze hebben best een goede smaak. Toen ik ze vertelde dat ik een NA serie aan het schrijven was vanuit het perspectief van personages die over het algemeen LGBTQ+ zijn, was het eerste wat ze vroegen “Wanneer kunnen we het lezen?”. Nou ja, als ze ouder zijn natuurlijk. Maar zal de wereld hen dan al bedorven hebben? Willen ze dan geen boeken meer lezen vanuit meiden of homo’s of wat dan ook?

Om op YA en ‘jongensboeken’ terug te komen: is er echt een tekort, of is het een stigma? Mijn neefjes hebben geen tekort aan leesvoer, voor zover ik weet. Na even wat navraag gedaan te hebben, ontdekte ik dit: mijn neefje leest niet vaak YA omdat hij denkt dat het ‘over meiden problemen gaat’. Toen ik vroeg wat dan zo’n ‘meiden probleem’ is (want op pijnlijke borsten na het slapen, zwangerschap en ongesteldheid, zijn problemen natuurlijk niet genderspecifiek), kwam ik erachter dat hij denkt dat alle YA over ‘drugs doen omdat de jongen die jij leuk vind dat ook doet, loverboy situaties en anorexia’ gaan. Er zijn zeker wel een zooi oer hollandse verhaaltjes over loverboys en drugs, maar die vind niemand leuk. Tenminste, niemand boven de dertien. Bovendien, dan hebben we het ook nog alleen over contemporary: in fantasy of science fiction zul je dat ook al nooit zien. Stigma, dus? Zeer zeker.

Daar komt ook bij dat veel tienerjongens waarschijnlijk belachelijk gemaakt worden door hun vrienden als ze ‘vanuit het perspectief van een griet’ lezen. Dan zullen ze wel homo zijn of zo, en homo zijn is slecht--althans, zo spreekt de samenleving. Vrouwen janken en bestaan alleen om hard genomen te worden (maar niet te vaak, want dan is ze een smerige hoer en vraagt ze erom om verkracht te worden), dus het is tijdverspilling om vanuit een meisje te lezen. Stigma, stigma, stigma.

Ik vind de meeste YA boeken al jaren niet meer leuk, maar dat is meer omdat ze slecht geschreven zijn. Het tienermeisje is óf een vaatdoek die zwelgt in zelfmedelijden en wild wordt van de eerste gespierde hunk die ze ziet, óf bevat alle eigenschappen die je volgens stereotypen in een man zou vinden. Beiden haten ze natuurlijk alle andere vrouwen, want andere vrouwen zijn smerige hoeren. Vrouwenhaat is extreem schadelijk, en ik word er altijd misselijk van als ik het in een boek zie zonder dat die visie gecorrigeerd wordt. En dat slaat ook terug op het stigma: tienermeisjes zijn onbegrepen, en daardoor is YA onbegrepen. Veel auteurs denken: ‘een tienermeisje is óf een zwakkeling, óf een heuse tomboy, en ze heeft altijd een flink hete man nodig om haar te redden, en alle andere meiden zijn haar vijand’. Dat is een foute blik: er zijn zoveel nuances en dieptes, en tienermeisjes horen gewoon driedimensionale karakters te zijn zoals dat aan andere personages wel gegund wordt.

Conclusie? Het is uiteindelijk alleen maar stigma. Jongens hebben vaak geen idee wat er in fictie boeken te vinden valt, want ze kennen alleen wat ze perse moeten doen voor Nederlands, en dat is vaak geen feest. Als ze zelf ook niet op onderzoek uitgaan, zullen ze altijd op het loverboy-concept blijven hangen. De verantwoordelijkheid ligt dus bij ons als een samenleving: laat jongens zich niet schamen als ze vanuit een meiden-perspectief lezen, en moedig hen aan YA te vinden die bij hen past. Als je als jongen hier bent en niet weet waar je moet beginnen: Six of Crows van Leigh Bardugo is meesterlijk. Wees een vent--wat dat ook mag betekenen--en wordt verliefd op lezen.

SOPHIE
De laatste weken speelt dit argument weer op en de voornaamste reden die ik hoor is dat jongens niet van een liefdes subplot houden en daarvoor niet van veel YA kunnen genieten. Dat maakt mij zo verschrikkelijk verdrietig. Voor ik dan ook verder op dit standpunt inga, hierbij even een korte rant:

Kunnen we alsjeblieft het concept loslaten dat jongens altijd maar stoer zijn? Dat jongens de kracht drager zijn van het gezin en niet van softe dingen houden? Jongens kunnen ook van dates, bloemen krijgen, romantische komedies en bovenal van voorhoofdkussen houden (because they are the best). Jongens dienen ook overladen te worden met bewondering en waardering. Jongens dienen ook emotioneel gesteund te worden. Ze moeten kunnen huilen zonder dat iemand hen vertelt dat ze een man moeten zijn. Speel met hun haar, laat ze de kleine lepel zijn en geef hen de mogelijkheid om te zeuren over hun dag. Girl on girl hate raakt uit de mode, we zijn een sisterhood en weet je, hou van mannen zoals van je zussen houdt. Aanbid ze niet, want ze zijn geen goden, maar verwijder hun emoties niet puur omdat ze mannelijk zijn. Thank you for coming to my Ted talk.

Om dan nu terug te komen of er meer YA-boeken moeten komen voor jongens, kort gezegd vind ik van niet. Ik heb het hierover gehad met drie mannen in mijn directe omgeving die lezen en zij hebben alle drie een goed gevulde boekenkast en hebben niet het gevoel dat ze daar extra moeite voor moeten doen. Dit allemaal heel subjectief, dat besef ik. Natuurlijk komen er in Nederland momenteel minder boeken met een mannelijk hoofdpersonage in YA, maar dat is niet dat altijd zo geweest. Ik weet nog dat we op de middelbare school zaten en dat een meisje uit mijn klas bijna moest huilen omdat Twilight over een vrouw ging. Ik weet nog dat ik twee weken terug bijna moest huilen omdat ik een boek las waarin een biseksuele relatie zat. Representativiteit is belangrijk en als mannen het gevoel hebben dat zij niet meer representeert worden, dan moet daar wat aan veranderd worden. Maar is dat momenteel zo? Maken minder mannelijke hoofdpersonages dat mannen niet meer gerepresenteerd worden? Ik ben geen man, dus ik kan daar geen uitspraken over doen, maar mijn mannelijke vrienden vonden dat dat niet geval is en dus zal ik voorlopig ook dat standpunt aanhouden.

Een van de dingen die lezen zo perfect maken is dat het de mogelijkheid biedt om in het leven van een ander te stappen. Natuurlijk kan ik mij makkelijker inleven in een personage dat meer op lijkt, dat vrouwelijk, biseksueel, ambitieus en kritisch is, maar als ik alleen maar boeken over mezelf zou lezen, dan zou de lol er toch snel vanaf zijn. Ik wil een alien zijn of een deelnemer van de hongerspelen. En als ik dan een alien ben, is het dan een slecht iets als mannen voor een kleine driehonderd bladzijden in het leven van een vrouw stappen?

Zoals al eerder aangegeven vind ik het argument dat mannen niet van een romantisch subplot kunnen houden, maar bullshit. De meeste jongens willen uiteindelijk ook een romantische relatie. Sowieso vind ik de vraag of er teveel nadruk ligt op romantiek in YA een heel ander argument, want daarop is mijn antwoord wel een overduidelijk JA. Maar als het aseksuelen lukt, dan moeten mannen dat ook kunnen.

Dat er weinig puberjongens lezen, is een feit. Maar ik denk niet dat dat iets is dat je oplost door meer boeken uit te geven voor ‘mannen’. In de puberteit, waar de meeste YA lezers toebehoren, zie je een scheiding in mannen en vrouwen. Vrouwen gaan lezen en mannen gaan gamen. Is het omdat er geen boeken zijn voor mannen en geen games voor vrouwen? Of is het misschien omdat games iets anders bieden dat boeken niet doen en wat mannen genetisch gezien meer aantrekt? Mannen zijn breinwijs veel meer gericht op actie (helemaal in de puberteit met al die hormonen) en een shooter actie game biedt nu eenmaal sneller en meer actie dan een gemiddeld boek. Betekent dit dat jongens niet kunnen lezen en vrouwen niet kunnen gamen? Natuurlijk niet. Maar het verklaart wel waarom het over het algemeen gebeurd. Is dat een gegeven dat je oplost door meer boeken uit te geven die mannelijke lezers aanspreken? In alle eerlijkheid betwijfel ik het.  Na de puberteit zie je in volwassen fictie als al die testosteron is ingedaald zie je immers weer net zoveel mannelijke als vrouwelijke hoofdpersonages.

Over het algemeen ben ik het dus niet met deze stelling eens en zelf als er al weinig boeken zijn die mannen zouden aantrekken, dan vind een deel van mij dat nog best logisch als dat zou gebeuren. Echter had ik het al eerder over representativiteit. De YA uitgeverijen in Nederland zijn erg… vrouwelijk en blank. Misschien dat uitgeverijen er ook voor moeten waken dat zij hun doelgroep nog vertegenwoordigen. Want ondanks YALFEST overstroomd van de blanke vrouwen zijn er ook mannen. En simpelweg omdat mannen eens tot een minderheid behoren, betekent nog niet dat wij hun stem onder het tapijt kunnen schuiven.

GAOS
[Lees Sophies stuk, ik wilde hier iets schrijven, maar las dat van haar en alles wat ik ga schrijven gaat een herhaling zijn van wat zij schreef. Headline: GENTRICFICATIE = WRONG & MANNEN KUNNEN OOK FEMINISTEN ZIJN & MEN WHO CAN BE VULNERABLE ARE THE BEST MEN. & GENDER IS SOOO OVERRATED]

LEA
Wat deze stelling betreft ben ik het ten eerste voor een deel eens met Livia: waarom zou er een verschil moeten zijn tussen jongens- en meisjesboeken? Kan een boek niet gewoon voor iedereen zijn? Een deel van me denkt zeker van wel. Het draait gewoon om stereotypes. Jongens lezen science fiction, fantasie (maar dan niet de YA variant die we tegenwoordig kennen) of iets als acties. Voor meisjes draait het veel meer om romantiek. Dit komt weer vanuit een ongelooflijk seksistische instelling die volgens mij in onze hersenen gedrild is: moeilijke boeken zijn voor jongens, makkelijke no-brainers voor meisjes.

Misschien is dat niet honderd procent waar, maar denk aan het stigma rond YA gecombineerd met het idee dat het eigenlijk vooral meisjes zijn die het lezen. Soms vraag ik me ook af of het zo zou zijn als jongens het grootste deel van het publiek vormde. Maar goed, daar gaat deze discussie niet over. Het gaat erom of jongens ook werkelijk minder gerepresenteerd worden in de YA-markt.

Ik denk dat dit vooral met vraag en aanbod te maken heeft. Op de YA-markt is altijd veel vraag van meisjes geweest, dus zijn er boeken uitgegeven die grotendeels aan die vraag voldoen. Denk bijvoorbeeld aan de fase dat dystopische verhalen populair waren. Toen was dat zo ongeveer het enige genre dat op de markt verscheen, tot het uit de smaak viel en mensen iets nieuws wilden. Het is een simpel marktmechanisme.

Dus ja, misschien is het nu als jongen moeilijker goede YA boeken te vinden die echt geschreven zijn voor hen. Maar het ding is, zodra die vraag duidelijk wordt op de markt, zal het aanbod zich aanpassen en zal het zich als vanzelf oplossen. Hiermee wil ik niemands problemen ondermijnen, want ik begrijp dat het ontzettend vervelend kan zijn als je het gevoel krijgt dat jouw interesses niet vertegenwoordigd worden. Hier is mijn advies: heb even geduld en zoek ondertussen gewoon naar boeken die je wél interesseren, zonder te veel in de hokjes van jongen/meisje te denken. Er zitten genoeg boeken tussen die het waard zijn en tegen de tijd dat je die uit hebt, zijn er weer nieuwe bijgekomen, die voldoen aan de nieuwe vraag.