Transrepresentatie in Young-Adult

Misschien hebben jullie gemerkt dat de afgelopen tijd er minder Kladblog artikelen online kwamen en ik moet heel eerlijk bekennen dat dat komt omdat ik een aantal artikelen had ingepland en ze vervolgens gewoon… niet kon schrijven omdat ze zo dicht op mijzelf zaten. Denk aan het laatste artikel over Ownvoices hier: https://kladblog.weebly.com/de-blog/een-nadeel-van-ownvoices, maar ook het artikel van vandaag. Ik kom er steeds meer achter dat gender niet vaststaat in steen en met trans rep dat jarenlang ondergesteld is in YA zoek ik steeds meer naar goede representatie. 

In mijn zoektocht naar trans representatie ben ik Nederlandse boeken gaan zoeken waarin transgenders een rol spelen. In Nederland is trans rep zo zeldzaam dat ik drie boeken kon vinden. ‘Mijn broer heet Jessica,’ van John Boyne bij Boekerij, ‘Birthday,’ van Meredith Russo dat vandaag(!) verscheen bij Best of YA en The Madness Blooms dat Blossom Books wil vertalen om volgend jaar of in 2021 uit te geven.

En nu kun je denken, jeej, drie boeken met transpersonages. Nu moet je vast heel blij zijn? Maar de waarheid is dat ik niet blij ben, maar boos. En dat heeft te maken met de boeken waarvoor is gekozen.

Allereerst ‘Mijn broer heet Jessica,’ van John Boyne. John Boyne is voornamelijk bekend van het boek ‘The boy in the striped pyjama,’ en woont met zijn man in Ierland. John Boyne is een schrijver die geprezen wordt en zijn boeken zijn in meer dan vijftig talen vertaald, maar toch is er altijd kritiek rond hem geweest. Met ‘the boy in the striped pyjama,’ bijvoorbeeld werd er door Joodse lezers aangekaart dat John Boyne hun trauma’s gebruikte om geld te verdienen. Niet alleen over hun rug heen, maar ook zonder goed onderzoek. 

Nu met ‘Mijn broer heet Jessica,’ is er opnieuw kritiek. Wie het boek online opzoekt op bijvoorbeeld GR opent met mensen die het een ster geven en het aanvinken met woorden als ‘could-not-finish,’ ‘abandoned,’ of zelfs ‘not-with-a-ten-foot-pole.’ 

Online is er een hele rel geweest rond dit boek geweest. Translezers die ARC’s hadden gekregen, waren gekwetst. Niet alleen omdat ze slecht werden afgebeeld voor hun gevoel, maar ook omdat er voor uitkomen dat je trans bent nog ontzettend lastig is in onze maatschappij en ze het gevoel hadden dat Boyle een van de lastigste momenten uit hun leven afpakte en in plaats daarvan focuste op de familie van transgenders. Hoe lastig het moet zijn om familie te hebben die transgender is. 

Het boek is geschreven vanuit het broertje van Jessica die het er heel lastig mee heeft met het hebben van een transzus. Nu kun je misschien denken, nou ja, het lijkt me ook lastig, alleen, dat weten transgenders al, dat weten alle LHBTQ+ers al. Een van de meest gehoorde uitspraken die mensen die nog in de kast zitten horen is: “Oh ja, ik accepteer homo’s/lesbiennes/biseksuelen/transgenders wel, maar ik ben blij dat ik niemand ken die zelf zo lastig is.” Het is een zin die voorbij komt in boeken, die vrijwel alle mensen in mijn omgeving al eens hoorden en… die in dit boek als logisch wordt weggezet. Terwijl het juist die zin is die maakt dat mensen nooit uit de kast kunnen of durven komen, want kinderen willen niet lastig zijn. Ze willen hun familie het leven niet moeilijker maken dan het is. Door een boek te schrijven waarin je die gedachte alleen maar bevestigd… 

‘Mijn broer heet Jessica,’ wordt indrukwekkend genoemd door lezers die zelf niet trans zijn, het wordt, het wordt mooi genoemd en aangrijpend. Kijk je naar lezers die trans zijn dan zie je dat sommige weigeren het boek te lezen omdat er in de titel al gemisgenderd wordt (het is namelijk helemaal niet zijn broer Jessica, maar zijn zus) en om de zin: "Because what do you do when your brother says he's not your brother at all? That he thinks he's actually . . . your sister?" in de achterflap. Want… nogmaals Jessica denkt niet dat ze zijn zus is, ze ís de zus van het hoofdpersonage.

De boodschap van dit boek is dat het oké is om te zeggen: Luister, ik heb het er moeilijk mee, maar dat is niet oké om te zeggen. Je kunt niet tegen iemand zeggen: ik accepteer je niet. Laat het me herhalen: het is niet oké om te zeggen ik vind het moeilijk dat je ‘anders’ bent. Er wordt gezegd dat het begrijpelijk is dat Jessica haar broertje haar niet accepteert, maar dat is niet waar, kinderen zijn juist degene die nog geen haatvolle vooroordelen hebben.

Boyle reageerde trouwens op alle kritiek met dat hij het onzin vond.

Ik kan echt niet begrijpen dat dit boek is vertaald. Ik vind het pijnlijk. Ongevoelig.

Hetzelfde met ´The madness blooms´ dat Blossom Books wil vertalen. Ook bij ´The madness blooms´ waren er online rellen. Dit boek is geschreven door Mackenzie Lee die eerder al de succesvolle ´A gentleman's guide to vice and virtue,´ schreef. Ook op deze goodreads pagina zie je een start van een-ster recensies en mensen die simpelweg weigeren het boek te lezen. Ook hier werd het personage in de ARC’s en achterflap gemisgenderd, gedeadnamed en zelfs in levensgevaar gebracht onder het mom van ‘historische accuraatheid.’  Het probleem hier was dat het boek in eerste instantie in 2017 aangekondigd werd als een f/f maar… het is dus niet f/f, want het is een relatie tussen een transman en een vrouw. 

Ik kan heel veel over dit boek vertellen, maar ik geef jullie in plaats daarvan twee twitterdraadjes die hier dieper op ingaan, beide geschreven door transgenders.

• https://twitter.com/taysalion/status/1143267666871955456
  
• https://twitter.com/isaboog/status/1140684793824403457?s=20
  

Een boek schrijven waarin het enige gay personage uiteindelijk een enge creep blijkt te zijn die grafisch vermoord wordt en je transpersonage openbaar geout wordt? Er zijn een aantal dingen die buitenproportioneel zijn en dit zijn er twee van. Alleen al door het lezen van het bovenste draadje van Taylor kreeg ik al nachtmerries. Ik snap oprecht niet hoe dit aangekocht is om te vertalen. De schrijver heeft echter, in tegenstelling tot Boyle, wel ervoor gekozen om te luisteren naar alle feedback en het boek teruggetrokken om het te gaan herschrijven.

‘The madness blooms,’ heeft gebruikt gemaakt van sensitiviteit lezers. Dit zijn lezers die soortgelijke ervaringen hebben als het hoofdpersonage. In dit geval is er gekozen voor transvrouwen als sensitiviteit lezers in plaats van transmannen zoals het hoofdpersonage is. Een van de sensitiviteit lezers van ‘The madness blooms,’ was Meredith Russo.

Meredith Russo is dus zoals vermeld een transvrouw en zij schreef het eerder genoemde Birthday dat door Best of YA vandaag is verschenen. Meredith Russo schreef eerder al ‘If I was your girl,’ dat in 2016 verscheen als een van de eerste transboeken ooit en won meerdere prijzen. Van alle drie boeken die vertaald worden, is Birthday het enige boek dat ik van plan ben om te lezen. Niet omdat het ownvoices is, maar omdat ik ‘If I was your girl’ las en erachter kwam je kunt transboeken lezen en jezelf gerepresenteerd zien. 

(Al ben ik wel een beetje bang omdat ik een tweet zag van vertaler Margot Reesink terwijl ik onderzoek deed voor dit artikel waarin ze benoemd dat transpersonage Morgan “niet meer zichzelf kan zijn,” maar als Morgan haar transitie start dan wordt ze toch juist meer zichzelf? Omdat haar uiterlijk eindelijk haar innerlijk matched. Als een vertaler er al zo inzit, hoe wordt dan de vertaling? We gaan het zien. Onze recensie komt online!)

Er bestaan goede transboeken. Alleen ze worden dus niet vertaald.  Want blijkbaar is in Nederland representatie niet per se belangrijk, maar meer zoveel mogelijk leed. Zodat niet translezers maar een beetje meer beseffen hoe gelukkig ze zijn dat ze niemand kennen die zo ‘lastig’ is. Dat ze toch maar eens een beetje fatsoenlijk moeten doen tegen mensen die anders dan hen zijn. En alle mensen die rep zoeken? Die moeten het maar doen met ophangingen. Begrijp me niet verkeerd, verhalen die leed behandelen moeten zeker bestaan omdat problemen aangekaart moeten worden, maar de manier waarop dat in de eerste twee vertaalde boeken wordt behandeld?

In ons artikel van eind september noemden we boeken die vertaald zouden moeten worden. Zie:https://kladblog.weebly.com/de-blog/boeken-die-vertaald-moeten-worden-of-je-anders-maar-in-het-engels-moet-lezen. Hierin staat niet alleen een geweldig transboek dat dit jaar uitkwam ‘I wish you all the best,’ van Mason Deaver die zelf, net als het hoofdpersonage non-binair is, maar ook nog drie andere boeken zijn die volgend jaar uitkomen. En dan noemen we niet eens alle transboeken waarvan we op de hoogte zijn.

Transrep in YA ligt gevoelig omdat het jarenlang er niet was, maar voor 2020 zijn er ontzettend veel aangekondigd. Ik hoop dat uitgeverijen kijken naar de representatie die ze aan translezers geven. Want alle boeken die er nu zijn, die zijn niet genoeg. Voor mij dan. 

Ik ben benieuwd wat jullie hier allemaal van vinden. Wat denken jullie van de transrep de laatste jaren in YA? Moet het er meer zijn? Minder? Of misschien op een andere manier zoals ik van mening ben? Laat het ons weten. 

Ik ben ook heel benieuwd wat jullie van de boeken vinden die ik hier heb genoemd. Hebben jullie die gelezen? Waarom wel of niet? Wat vond je ervan?

Kladblog