Smaken verschillen

Iedereen die een wiskunde tentamen heeft gemaakt weet dat er goede en foute antwoorden zijn. Het is een principe dat tot vrijwel alles in ons leven spreekt, goed en fout. De ene computerkabel werkt wel, de ander niet. Het ene voedsel is gezond voor je hond en van het ander gaat ze dood. Heck, we spreken zelfs van goede en slechte muziek of boeken.

Alleen...

Ik denk dus niet dat er iets bestaat als goed of slecht zodra we het over kunst hebben. Hoe mensen kunst bekijken is afhankelijk van de manier waarop zij opgroeiden en hoe hun mening zich vormde. Dat geldt dus ook voor boeken. De boeken die sommige mensen slecht vonden, vinden anderen geweldig. Kunnen boeken dan wel echt slecht zijn? Objectief waardeloos? Ik denk het niet.

Te vaak spreken we over slechte en goede boeken, daarin vooruitstrevend dat boeken eigenlijk altijd gekleurd worden door onze smaak. Ik denk oprecht niet dat er een boek is dat iedereen wereldwijd goed vind. Zelfs de meest bekende klassiekers worden door sommige lezers als slecht bestempeld. Je kunt wel zien dat een boek verhaaltechnisch goed in elkaar steekt, maar dat verandert niets aan je smaak. En zelfs als iets verhaaltechnisch goed in elkaar steekt, zijn er altijd mensen die dat niet vinden. Boeken zijn niet als wiskunde. Er is geen definitief antwoord.

Maar Sophie, als ik boeken niet slecht kan vinden, wat zijn ze dan wel? Heel simpel: niet jouw smaak.

Een van de belangrijkste dingen die schrijvers zich moeten realiseren, is dat simpelweg omdat je je boek in de wereld brengt, dat niet betekent dat je boek voor de wereld is. Je boek is allereerst voor jezelf en dán pas voor zijn target audience. En je doelgroep is niet de hele wereld. Je doelgroep is niet eens alle YA of fantasy lezers. Of specifieker, je doelgroep is niet eens alle YA fantasy lezers in Nederland en België. Ik vond bijvoorbeeld Iskari geweldig, maar een vriendin van mij niet. Elk boek heeft zijn eigen publiek en natuurlijk zijn er boeken die meer fans hebben dan anderen en misschien objectief beter zijn, maar boeken zijn kunst en kunst is geen wiskunde.

In onze wereld willen we altijd alles meten. We zetten verschillende plotten tegenover elkaar, schrijvers, hoofdpersonages, genres. We kleven er zelfs sterren op! Sterren die uiteindelijk verkoopcijfers en carrières beïnvloeden. Alles is beter of slechter dan het ander en iedereen die het daar niet mee eens is, daarmee starten we een discussie.

Mijn smaak in boeken: representatie.

Mijn hart klopt sneller als ik boeken lees met daarin personages die lijken op mezelf of mensen uit mijn omgeving. Als boeken divers zijn. Als er LHBTQ+ personages in zitten of verschillende huidskleuren en religies. Ik hou van boeken met verschillende culturen, boeken die mentale en geestelijke problemen aankaarten. Kort gezegd: boeken die laten zien dat de wereld zoveel kleurrijker is dan hij lijkt als je momenteel een gemiddelde boekenkast bekijkt. Ik hou van boeken met representatie omdat je nooit beseft hoeveel je het nodig hebt, totdat het er opeens is. En zelfs als het jou niet representeert, maakt het me gelukkig om te weten dat er andere mensen zijn die zichzelf op beeld zien. Soms voor het eerst. Ik lees met liefde honderd boeken tegenover de cultuur in Chili, Marokko of India want ik las er ook al wel duizend over de VS. Ik hou zoveel van diversiteit dat ik het liefst een boekenkast wil die de wereld afbeeldt en dus van mijn boekenkasten op zijn minst tien procent van mijn planken over LHBTQ+ boeken wil kunnen vullen.

Boeken met weinig representatie geef ik zelden vijf sterren, maar dat betekent niet dat het slechte boeken zijn, ze zijn alleen niet mijn smaak. Ze hebben niet de dingen waarvan ik geniet.

En ja, boeken met representatie zet ik tegenover elkaar af en ja, sommige boeken hebben betere diversiteit dan andere naar mijn mening en ja, hierin neem ik ownvoices mee. En ja, hierin erger ik me soms dood aan het feit dat auteurs diversiteit als een trend zien waar ze in moeten springen in plaats van iets dat honderden jaren terug normaal had moeten zijn. Dus ja, soms zeg ik dat een boek ongelooflijk slecht is, maar… dat is het niet. Het kan slechte aspecten hebben, slechte uitwerkingen, maar dat valt me alleen maar op omdat het niet mijn smaak is, omdat het anders is dan verwacht. En oké, soms een beetje beledigd omdat er terug wordt gevallen in stereotypen, maar hey, ook daar genieten mensen van blijkbaar.

Ik denk dat mijn doel met deze blogpost vooral was om mensen binnen Nederland en België te vertellen dat je favoriete boek haters heeft en je meest gehate boek liefhebbers. Soms kun je niet inzien waarom. (Omdat smaken verschillen.) En soms moet je je dat weer even realiseren, zoals wanneer iemand zegt dat er al ‘te veel homo boeken zijn’ of ‘te veel boeken over Aziatische culturen’ terwijl jij gefrustreerd voor je boekenkast staart en denkt aan honderden jaren van heteroboeken en personages met een blanke huid en nog lang geen evenwicht dat in zicht is. Boeken zijn niet voor iedereen. Er zijn mensen die van driehoeksverhoudingen houden en zij zijn echt niet minder dan de mensen die dat niet doen.

Sophie