Het nut van feministische personages

In deze blog zal ik het nut van feministische personages uitleggen, voor sommigen misschien een herhaling van zetten, voor anderen ronduit irritant en hopelijk voor de groep mensen die ik aanspreek dan toch interessant. Want feministische personages hebben nut!

Een steeds groter aandeel van de personages in boeken is een feminist of wordt zo gezien, laten we dat voorop stellen. Waar je vroeger nog boeken tegenkwam met sterke vrouwelijke personages heten al deze vrouwen nu om marketingtechnische redenen al op hun cover feministisch, kijk maar naar ‘the surface breaks.’ En als je je bedenkt dat feminisme letterlijk staat voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen op zowel economisch, politiek, sociaal als persoonlijk vlak dan kan ik niets anders dan daarachter staan. Sterker nog, dan snap ik niet hoe je hier niet achter kunt staan eigenlijk.

Tegenwoordig zijn personages een stuk feministischer dan vroeger, maar wij lezers zijn dat niet meer. Niet echt, in ieder geval.
Het woord feminisme heeft een zure bijklank gekregen. Mensen denken bij een feminist aan een  vrouw met een kort kapsel en een enorme bos okselhaar. Een vrouw die nodig eens een keertje ‘geneukt’ moet worden. Een vrouw die een echte rechtse man nodig heeft om haar te vertellen hoe de wereld echt in elkaar zit. Een lesbienne die mannen haat.
En daarmee worden de meesten van ons nu eenmaal liever niet geassocieerd. Ook al is het tegenwoordig wel edgy om met een shirt rond te lopen waar #feminisme op staat, niemand wil daadwerkelijk met feministen over een kam geschoren worden. Ook al zou het niets uit moeten maken hoe een iemand eruit ziet als diegene je aanspreekt over feminisme, want waarom maakt het in vredesnaam uit hoe een feminist eruit ziet?
Is dit propaganda van tegenstanders zoals je ook bij de eerste en tweede wave zag? Komt er straks weer een poster over vrouwen die geen goede echtgenoot kunnen zijn, omdat zij naar school gaan of een baan hebben?
Er zijn mensen die denken dat feminisme niet meer nodig is, dat seksisme niet meer bestaat. De wet zegt dat mannen en vrouwen gelijk behandeld moeten worden en dan verdwijnt ongelijkheid natuurlijk meteen. Niet waar.
Is het toeval dat vrouwen meer stemmen dan mannen, maar ondervertegenwoordigd zijn in de politiek? Is het toeval dat werkgevers vrouwen voor dezelfde functie bijna structureel minder betalen? Is het toeval dat een op de vijf vrouwen te maken krijgt met seksuele intimidatie? Is het toeval dat vrouwen vaker onbevredigd zijn in seks? Of is het toeval dat prinsessen altijd gered worden door een knappe prins?
Simpelweg omdat de wet zegt dat je mannen en vrouwen hetzelfde moet behandelen, betekent niet dat het gebeurt. Het waren geen vrouwen die zeiden dat alleen mannen mochten stemmen en het waren ook geen vrouwen die die wet weer ongedaan maakten. Voor honderden jaren zijn mannen als superieur gezien en dat zit ingebakken in onze cultuur, ook al willen we het niet. Daar verandert een wet niet zoveel aan, daar moeten we actief voor werken.

#Metoo bewees niet dat mannen misbruik maken van vrouwen, maar dat er teveel mensen zijn die denken dat dat oké is, dat er teveel mensen waren die macht zagen en daar niet respectvol mee omgingen.

Feminisme is geen vies woord en staat niet voor vrouwen die de wereld willen overnemen door alle mannen uit te roeien. Feminisme is niet denken dat vrouwen beter zijn dan mannen. En iedereen die dat wel denkt is geen feminist want waar is dan de gelijkheid gebleven? Feminisme is zowel mannen als vrouwen niet belachelijk maken voor hun levenskeuzes. Huisvrouw, huisman, maakt het iets uit?
Feminisme betekent niet dat we mannen straffen voor hun man zijn, het houdt in dat we stereotypes doorbreken. Mensen zouden niet aan bepaalde sociale normen gehouden moeten worden alleen maar om hun geslacht. Een actief seksleven? Ben je dan een afgelikte boterham of een gewilde bachelor? Het hangt voor een groot deel af van wat je in je broek verstopt hebt.
Ik wil niet dat mijn vriend belachelijk gemaakt wordt omdat hij de meeste huishoudelijke taken doet. Ik wil niet dat hij wordt uitgelachen als hij zijn emoties toont. Ik wil niet honderd keer dezelfde grapjes horen over hoe mijn vriend onder de plak zit, alleen maar omdat ik zijn achternaam niet aan wil nemen bij het huwelijk. Ik wil niet nog eens horen hoe ik ‘de man’ in onze relatie ben en ik snap al helemaal niet waarom het dan zielig voor mijn vriend is om ‘de vrouw’ te zijn. Tast ik zijn mannelijkheid aan om niet van hem te verwachten dat hij aan stereotypes voldoet?

Maar goed.

Mensen voelen zich over het algemeen nogal aangevallen als je ze seksistisch, racistisch of homofoob noemt. En dat is volkomen logisch. Bijna iedereen denkt van henzelf dat ze gelijkheid uitstralen als een gloeilamp dus als je dat tegenspreekt, past dat niet in hun wereldbeeld. 
Als ik een grapje maak en iemand zegt: “Wow, dat is seksistisch,” dan zou ook mijn eerste ingeving zijn om die persoon te vertellen dat die ongelijk heeft. Het is makkelijker om te zeggen dat de ander het fout heeft dan om onder ogen te komen dat ik zelf misschien over een lijn ging. Zeker als dat een lijn is waar ik mij voor inzet. 
Ik hoor van heel veel mensen dat tegenwoordig niets meer kan, maar al die grapjes konden vroeger ook al niet, alleen nu word je er op aangesproken. We zullen niet meer stil zijn, want dat zijn mensen met een andere mening ook niet.

In Engeland en Duitsland wordt het commentaar tijdens de WK voetbalwedstrijden gedaan door een vrouw en zij krijgen kilo’s aan onvriendelijke opmerkingen over zich heen omdat ze zich als vrouw met voetbal bezig houden. Nederlandse mannen zeggen hierover op tv dat vrouwen zich niet met dingen moeten bemoeien waar ze geen verstand van hebben. Hebben deze vrouwen wel genoeg ervaring of hebben zij zelf op hoog niveau gevoetbald? Hoe vaak zou dat een mannelijke presentator worden gevraagd? Of worden mannen geboren met een aangeboren kennis van voetbal? Of met een aangeboren kennis van film anders? Wisten jullie dat 80% van de filmcritici mannelijk is?

Gerepresenteerd worden is belangrijk. Zoals Debby Ocean in Ocean’s 8 over een groep vrouwelijke criminelen al zei: “You are not doing this for me. You are not doing this for you. Somewhere out there is an 8-year-old girl dreaming of becoming a criminal. Do this for her.” 
Toen ik jonger was, waren alle coole personages mannelijk en dat verandert en het maakt mij emotioneel. Het geeft mijn Slytherin ass het idee dat mijn ambitie niet voor niets is, dat ik ook daadwerkelijk alles kan worden wat ik wil.

Mensen die lezen zijn over het algemeen empathischer volgens onderzoek. Verhalen die mannen en vrouwen gelijk behandelen laten ons zien hoe onze wereld zou kunnen zijn. Onbewust leren we over grapjes die wel of niet kunnen, over grensoverschrijdend gedrag en over de stereotypen die in stand worden gehouden. Ze leren ons over mannen die huilen en vrouwen die een carrière willen. Ze leren ons over macht en strijdkracht. Ze leren ons dat een krijger niet per se een man is en een goede ouder niet per se een vrouw. De enige vrouw in een kamer is niet perse de secretaresse en een man hoeft niet perse een sixpack te hebben. Iedereen kan zijn hoe hij of zij wil. Feministische personages maken het makkelijker om te zeggen: “Ik ben ook een feminist!” En dus hebben ze nut. 

Dus het maakt me niet uit of je hier bent gekomen door Rhysand uit ACOTAR of Izzy uit Allesbehalve oké en of je vind dat deze personages feminist zijn of niet, maar: IK BEN EEN FEMINST. Met dank aan de Arendsoog serie, die mij na zestig boeken niets anders vertelde over de moeder van het hoofdpersonage behalve dan dat ze ‘miss Stanhope’ heet en Kim Possible die me bewees dat ik niet alleen een naam hoefde te zijn als ik dat niet wilde. ​​

Sophie