Een nadeel van ownvoices

​Op Kladblog spreken we regelmatig met lof over ownvoices. Het principe dat de beste mensen die over bepaalde ervaringen kunnen schrijven, mensen zijn die hetzelfde hebben meegemaakt. Hetzij, doordat zij dezelfde ziekte hebben, dezelfde seksualiteit of dezelfde cultuur en achtergrond. Als ik zie dat een verhaal ownvoices is dan schuift het meteen hoger op mijn TBR.

De vraag is dan, hoe kan ik een probleem hebben met ownvoices zoals de titel van dit artikel impliceert?

Nou, ik weet dat ik boeken hoger op mijn TBR zet en sneller koop als ze ownvoices zijn en uitgeverijen weten dat ook. Goodreads pagina’s hebben het nu al in de eerste regel staan: OWNVOICES DEBUUT. 

En, nu ja, de laatste weken ben ik in dat aspect tegen een aantal dingen aangelopen want verhalen met diversiteit krijgen eerder een contract zodra ze ownvoices zijn, alleen… wat nu als je boek ownvoices is, maar je ziet het niet zitten om je seksualiteit/diagnose/familiegeschiedenis aan de grote klok te hangen? Wat nu als het niet veilig voor je is om uit de kast te komen, je werkomgeving in gevaar komt als je je diagnose deelt of je familiegeschiedenis gewoon gevoelig ligt? 

Het bekendmaken van eerder genoemde informatie is niet altijd zo vrij en makkelijk als het op het eerste oog lijkt en ik heb nu verhalen gehoord van auteurs die zichzelf in gevaar brachten simpelweg door die informatie te delen. Niet alleen voor het contract met hun uitgeverij, maar ook omdat lezers, net als ik, nu eerder sneller een boek kopen als het ownvoices is.

Toen Corinne Duyvis in september 2015 de term ownvoices bedacht, had ze waarschijnlijk niet in gedachten dat het binnen vier jaar een veelgehoorde term binnen uitgeverijen zou zijn, op websites als Goodreads of op apps als Twitter en Instagram. En ze had waarschijnlijk ook niet in gedachten dat auteurs zichzelf met gevaar voor eigen leven uit de kast zouden smijten alleen maar omdat uitgevers en lezers die informatie willen hebben en hen er desnoods privé over berichten of aanspreken in het openbaar.

Kijk, het gevaar met ownvoices is dat het, net zoals wel met meer dingen op het internet leidt tot gatekeeping. Dat andere mensen gaan bepalen welke verhalen ownvoices zijn, wanneer iets ownvoices mag zijn en wanneer iets niet ‘ownvoices,’ genoeg is. 

Wil ik alleen verhalen lezen waarin een personage uit de kast komt als de schrijver zelf ook uit de kast is gekomen? Ja. Ik heb wel eens boeken gelezen waarin dat niet het geval was, maar ik las het nog geen enkele keer accuraat tenzij het ownvoices was. Ik ben sceptisch naar verhalen over dat soort onderwerpen die niet ownvoices zijn. Ik kan er niets aan doen, maar de boeken die ik las hebben me daarin gevormd en ik wacht nog op de auteur die me ongelijk bewijst. Want het alternatief is, alleen auteurs die uit de kast kwamen mogen daarover schrijven (heb ik me zelfs vroeger hard voor gemaakt), maar dat zorgt ervoor dat we mensen uit de kast trekken die daar helemaal niet beter van worden.

In onze cultuur is er een heel idee dat mensen uit de kast moeten komen omdat ze vervolgens zichzelf kunnen zijn. Maar dat idee is uit de kast komen per definitie het einddoel is, maakt dat tieners uit de kast komen terwijl ze het risico lopen door hun ouders uit huis gezet te worden of mishandeld. 

We spreken mensen in het openbaar niet zomaar aan op hun seksualiteit, diagnoses of familiegeschiedenis (of dat horen we niet te doen want het is totaal niet onze zaak) dus waarom doen we het dan wel bij auteurs? Waarom móeten we weten of een boek ownvoices is? Waarom forceren we auteurs bijna om dat te delen alleen maar omdat we een boek dan sneller lezen ongeacht wat voor gevolgen dat voor hen heeft? Natuurlijk zijn er bepaalde situaties waarin mensen het niet stil willen houden of stil kunnen houden en speelt dit dus niet bij iedereen, maar het speelt wel. Mensen worden bij interviews gevraagd of ze in de landen van hun afkomst waarover ze schrijven zijn geweest, of ze wel echt onderdeel zijn van die cultuur, of ze wel net als het hoofdpersonage met meisjes hebben gekust of écht weten wat autisme is. Mensen moeten zich altijd verantwoorden. 

De hele gedachte dat ownvoices auteurs maar aan iedereen moeten vertellen dat ze ownvoices auteurs zijn, om negatieve recensies over dat aspect te voorkomen of omdat uitgevers dan een betere marketing techniek kunnen toepassen is belachelijk. En hoe meer ik erover lees, hoe naarder de smaak in mijn mond wordt bij de term ownvoices. 

Ik ben nog steeds van mening dat ownvoices auteurs sommige ervaringen het beste kunnen beschrijven, maar simpelweg omdat die scenes ownvoices zijn, betekent niet dat dat met de wereld gedeeld moet worden. Schrijven is een beroep en we vragen ook niet aan onze dokter, advocaat, leraar wat zij allemaal hebben dus waarom dan wel bij schrijvers? Het gepush om alles maar met de wereld te delen, laat die mensen gewoon met rust. Als mensen het willen vertellen dan hoor je het echt wel vanzelf ;)

Een tweede punt qua ownvoices waar ik me aan erger, nu ik toch bezig ben, is dat van ownvoices auteurs verwacht wordt dat ze alleen over hun eigen ownvoices ervaringen schrijven. Een deel van me snapt dat, want er is al zo weinig diversiteit en we hebben zonder twijfel meer nodig, maar aan de andere kant, het zorgt er ook voor dat ownvoices auteurs in een hokje worden gedrukt. Heb je jezelf er eindelijk overheen gezet dat sommige informatie van je leven nu publiekelijk goed is, mag je nooit meer iets anders. Je mag schrijven over de problemen die je ondervindt van je ervaringen, maar meer niet. Want als je niet over die diverse dingen schrijft, waarom zou een uitgeverij jou dan kiezen als er iemand is die meer op henzelf lijkt? Iemand die wit is, hetreo, volledig gezond en niet neurodivers. 

Er zijn hokjes bij ownvoices. Hokjes waar je eerst verplicht wordt ingeduwd. En hokjes waar je daarna niet meer uitmag. Het stoort me mateloos. Ik hou van ownvoices boeken en ik ben gefrustreerd als een hetero auteur schrijft op zo’n slecht onderzochte manier dat het boek meer kwijt doet dan goed, maar ik weet gewoon niet of het ownvoices label de juiste oplossing is omdat te voorkomen? Misschien moeten we boeken op zichzelf gaan beoordelen. Zijn ze wel divers? Zo nee, waarom niet?  En zo ja, die representatie die het biedt, staan we daar als gemeenschap achter?

Sophie