Diversiteit in klassiekers (en bij uitbreiding historische fictie)

isclaimer: Livia is kwaad.

Klassiekers en historische fictie zijn, zacht uitgedrukt, mijn ding. Enkele weken terug kwam ik op een blog iets tegen wat je kan parafraseren als volgt: “Diversiteit - in dit geval LGBTQ+ - in klassiekers is heel fijn, want het is daar subtiel.”

En ik gilde nog nét niet.

Wat dit impliceert is dat diversiteit in klassiekers wel fijn is, omdat het nooit rechtuit geschreven werd. Er werd niet kortom gezegd dat personage X als man op jongens valt, of dat personage Z zowel meisjes als jongens leuk vindt of dat personage Y zich meer een jongen voelt ook al heeft hij daar beneden een vagina. Geen labels, subtiliteit - wat fijn!

Bullshit.

Ik dacht dat het wel duidelijk was waarom in klassiekers de meeste personages cisgender, heteroseksueel en, hier in het westen, blank zijn. Schrijven over ‘de ander’ dat deed je gewoon niet. Moet ik mensen er dan echt aan herinneren dat het pas een héél recent fenomeen is dat er zo vrij, zo open hier in het wésten gesproken wordt over thema’s als LGBTQ+?

Ook in historische fictie die tegenwoordig wordt geschreven, wordt veel slechts geïmpliceerd, wanneer het aankomt op niet-heteroseksuele liefdesgevoelens. Dat is meestal slechts omdat de auteur zich in die tijdsgeest wil inleven en het in die tijdsgeest past om het allemaal wat vaag te houden. Een tijdsgeest waarin men liefde voor hetzelfde geslacht als duivels bestempelde. Daarom dat het ‘subtiel’ is. Daarom dat er dan geen labels op worden geplakt - mensen waren niet eens zo vrij te ontdekken wat zij voelden en voor wie!

In deze context lijkt het mij het best om het voorbeeld van Oscar Wilde te betrekken. Wilde was een symbolistische toneelauteur aan het eind van de negentiende eeuw. Tegenwoordig is hij ook echter heel beroemd om twee andere dingen: zijn boek, Het Portret van Dorian Gray, en het feit dat hij een gevangenisstraf kreeg omdat hij homoseksueel was.

De gevangenisstraf kreeg hij niet door het boek, maar omdat hij op “heterdaad” betrapt was. Hij werd immers, omwille van zijn relatie met Alfred Douglas, beschuldigd van ‘sodomie’. (Een woord dat destijds werd gebruikt voor homoseksualiteit).

Maar zonder enige twijfel, wanneer je Het Portret van Dorian Gray leest - wat ik dus heb gedaan - voel je een ondertoon die je uiteindelijk wel kunt verbinden met liefdesgevoelens tussen twee mannelijke personages.  Het is echter zo subtiel, zo diep verborgen dat je best analytisch moet lezen, met genoeg aandacht. Zodra je echter weet dat Oscar Wilde zelf op mannen viel, is het duidelijk. Voor wie mocht denken dat ik mij die dingen inbeeld: er zijn zelfs nog getuigenissen gevonden over de éérste versie van het manuscript, dat in die hoedanigheid niet kon gepubliceerd worden. Waarom? Onder andere door allusies op homoseksualiteit!

Dus take that! Dit werk was wel in zijn diepste oorsprong bedoeld om homoseksualiteit erin te betrekken. Maar wel, het publiek zou dan waarschijnlijk een hartinfarct hebben gekregen.

En dit alles laat me denken… Hoe anders dit boek had kunnen zijn als Oscar Wilde wel had kunnen uitkomen voor wie hij was, zijn ideeën, zijn gevoelens. Als hij dus wel gewoon die duidelijke allusies op homoseksualiteit had kunnen behouden, die twee mannelijke personages en hun onderlinge aantrekking wel gewoon zo had kunnen beschrijven. Het Portret van Dorian Gray was dan veel oprechter geweest, op zijn minst. En ik vind het zo ongelooflijk jammer dat, wat hij ons heeft na kunnen laten, een verdoezelde versie is van wat hij geloofde en voelde. Omdat hij een gevangenisstraf riskeerde.

Die “subtiliteit” in klassiekers en bij uitbreiding historische fictie ten aanzien van LGTBQ+ personages is niet beter dan wat anders. Ik neem zelfs het standpunt in dat het enkel triest is, een groot bewijs van hoe lang en hoe hard iets zoals liefde onderdrukt werd.

Dus nee, ik vind die subtiliteit écht niet fijn!

Livia