Discussie: Boeken met minderheden mogen alleen geschreven worden door minderheden zelf

Diversiteit is een hot topic in de YA-boekenwereld. Op dit vlak is YA dan ook een voorloper op jeugd-, NA- én volwassen boeken. Er zit nergens zoveel diversiteit in als in YA, die een voorbeeldfunctie is voor boeken met andere doelgroepen naar onze mening. Natuurlijk zorgt dit onderwerp ook voor de nodige discussies en vragen: is het soms niet té veel? Komt het niet geforceerd over? Mogen auteurs wel schrijven waar ze over willen schrijven op deze manier? En dat laatste hangt toevallig samen met de discussie van deze maand. Mogen auteurs die niet tot een minderheidscategorie behoren - zoals het niet hebben van een etnische achtergrond, seksualiteit of niet lichamelijk of fysiek beperkt zijn - boeken schrijven die daar wel over gaan? Aangezien vrijwel iedereen binnen Kladblog hier dezelfde mening heeft, vandaag maar twee deelnemers, Katie en Sophie. Mocht jouw mening afwijken of mocht je het er juist mee eens zijn, laat je vooral horen!

SOPHIE
Ik ben ontzettend in dubio over deze stelling, maar ik denk dat ik voor ‘nee’ ga. Ik denk namelijk niet alleen dat diversiteit iets heel moois kan zijn, maar dat het ook ontzettend belangrijk is omdat het ervoor zorgt dat meer mensen gerepresenteerd worden. En meer boeken waarin meer mensen gerepresenteerd worden is alleen maar goed. Daar moet je geen beperking op leggen. Elk boek met personages die tot een minderheid behoren, vullen mijn hart met vreugde.
De wrijving die ik echter heb, is dat het zelden goed gebeurd als de schrijver niet zelf tot een minderheid behoort. Het punt is dat ik dolgraag wil lezen over personages die op mij lijken en bijvoorbeeld biseksueel zijn, maar keer op keer vallen schrijvers in stereotypen en word ik gekwetst.

Er ligt steeds meer druk op schrijvers om een diverse cast te maken, maar heeft dat echt nut als er geen gedegen onderzoek gebeurd en ik het boek met een misselijk gevoel weg moet leggen? Voor wie doen we het dan? Moeten we het schrijvers die niet tot een minderheid behoren dan maar verbieden om over hen te schrijven? Ik denk het niet. (Sowieso dingen verbieden? Nee.)
Schrijvers doen onderzoek naar praktisch alles waarover zij schrijven en ik denk echt dat als schrijvers wat meer contact zoeken met de mensen waarover zij schrijven dat er iets heel moois kan ontstaan. En aangezien ik niet voor regels en beperkingen ben, binnen iets als schrijven, zeg ik dan ook vooral: fuck censuur en doe wat je niet laten kunt, zolang je maar rekening houdt met je lezers. Een prachtig voorbeeld van een schrijver die niet tot een minderheidsgroep behoort, maar hun verhalen wel geweldig op papier kan zetten: Rick Riordan. Ik snap dat het schrijver lastig kan zijn om aan te voelen hoe je bepaalde dingen op papier zet, maar vergeet niet dat er altijd mensen zijn die je daarmee kunnen helpen! Schrijf je over een biseksueel, bericht me vooral!

Kant Nota: Ik zit nog wel in mijn maag met #ownvoices, want daar ben ik wel echt een voorstander van. Ownvoices gaat uit van het principe dat alleen mensen die persoonlijk met bepaalde dingen te maken hebben gehad daarover kunnen schrijven. Het gaat uit van het principe dat iedereen over een gekleurd personage kan schrijven, maar alleen mensen die zelf gekleurd zijn kunnen schrijven over hoe het is om te maken te krijgen met de racisme die dat met zich meebrengt (The Hate U Give). Iedereen moet over alle geloven kunnen schrijven, maar alleen mensen die zelf totdat geloof behoren, kunnen het verhaal vertellen over de haat waar zij tegenop lopen om datzelfde geloof (Een bijna eindeloze afstand). Iedereen kan over alle seksualiteiten schrijven, maar de verhalen over het te maken krijgen met homofobie zijn weggelegd voor mensen die dat in praktijk hebben ervaren. Dat is niet om mensen een beperking op te leggen, maar omdat sommige dingen zelfs met jaren aan onderzoek niet goed op papier te krijgen zijn, tenzij je daar zelf mee te maken hebt gehad. Er zijn honderden schrijvers die tot die groepen behoren, laat die verhalen aan hen over. Ik schrijf over personages die niet hetero zijn en vertel over de haat die daarbij komt kijken. Maar ondanks dat ik over POC personages schrijf, schrijf ik niet over het racisme waar zij tegenaan lopen. Het is niet mijn verhaal  om te vertellen. Ik denk niet dat ik dat op papier kan verwoorden zonder mensen te kwetsen. Natuurlijk moeten boeken mensen laten praten, maar sommige dingen moet je niet teveel op jezelf trekken. Ik bedoel, schrijf als hetero vooral zoveel mogelijk boeken waar biseksuelen inzitten. Het hoeft niet over hun problemen in onze huidige maatschappij te gaan, zorg gewoon dat ze bestaan als mens. Dat hun geaardheid niet hun hele persoonlijkheid is.

Dus nee, boeken over minderheden mogen niet alleen geschreven worden door minderheden zelf, maar het is wel belangrijk om er rekening mee te houden of het jouw plek is om een bepaald verhaal te vertellen.

KATIE.
Ja én nee. Lekker dubieus, maar ik kan niet echt één kant kiezen. Vroeger dacht ik er nooit zoveel over na. Al het geklaag over Harry Potter en dat er daar weinig diversiteit in was kon me echt de pot op. Het was toch een goed boek, wat klaag je dan?
Maar nu moeten jullie weten dat ik een blond meisje met 100% Nederlands bloed die toevallig hetero is (voor zover ik weet, misschien kom ik ooit nog wel eens leuke meid tegen?) Net zoals bijna 80% van de personages waar je over leest, uitgegeven boeken of verhalen op het internet. Ik kon altijd wel een personage vinden waarvan ik dacht, “Dit ben ik!”, maar velen niet. Áls er dan eens een personage was van een andere afkomst, verliefd was op hetzelfde geslacht of iets anders, was het altijd wel erg stereotype. Een slimme Aziaat, of een sterke donkere gast, de homoseksueel die perfect was op gebied van fashion en vaak “Méíd!” riep, het was vaak hetzelfde - zowel in uitgegeven boeken als verhalen op Wattpad en Sweek. Alsof de schrijver wilde bewijzen dat hij/zij divers was, dus tadá, hier was die ene persoon waardoor je het boek divers kon noemen! En die ene persoon kun je in 80% van de andere boeken ook lezen! Wat geforceerd...
En dan denk ik: ga toch weg.
De reden dat het voor mij zo geforceerd overkomt, is vrij simpel. Er is geen vooronderzoek gedaan en dus krijg je personages met rugzakjes waarvan de inhoud complete lariekoek is. Dyscalculie personages lost een wereld wiskundesom op, de ADHD’er heeft goede concentratie en zit volkomen stil, of je het stereotype die je in het dagelijkse leven eigenlijk nooit ziet.

Kijk eens om je heen, in je klas bijvoorbeeld. Als ik kijk naar mijn basisschool klas van vroeger, zaten er drie kinderen met dyslexie in. Eentje had dyscalculie. Vijf stammen af van een ander land dan Nederland. Twee vallen nu op hetzelfde geslacht of op beiden (waarvan het bekend is, wie weet schuilen er nog mensen in de kast?). Een meisje had drie moeders; een jongen verloor de zijne. Een meisje zat midden in een vechtscheiding en een jongen kende naast Nederlands nog twee vreemde talen die hij thuis sprak. Sommige families hadden deze diverse dingen allemaal, dus een term als “te divers” kan gewoon niet. “te weinig” echter wel *kuch* bijna alle YA-boeken *kuch*

Er is in het dagelijkse leven genoeg diversiteit. Je moet er alleen naar wíllen kijken. Je hoeft geen hoofdstuk op te dragen aan je personage met ADHD. Of bladzijden over het meisje met dyslexie, de jongen met autisme - kijk naar Rick Riordan, pracht van een boeken en het was allemaal heel simpel. Dyslexie, want je kon het Latijnse alfabet helemaal niet lezen en ADHD, want vechten zat in je bloed en dat was je instinct. Daar zijn ook geen hele hoofdstukken aan besteed.

Mijn punt is, want ik dwaal af, heel simpel. Als jij over diversiteit wil schrijven, DOE HET. Maar alsjeblieft! Verdiep jezelf in die culturen en minderheden en leef je uit. Maar op enkele voorwaarden.

1. Doe onderzoek. ALSJEBLIEFT.
2. Kijk naar je eigen omgeving, wat zie je daar allemaal? Te divers bestaat niet, te weinig echter wel.
3. Forceer het niet. Past die achtergrond of beperking niet in je verhaal? Dan doe je het toch niet, schuif het lekker door naar een hoofdstuk of verhaal wel het beter in past. Ga het niet forceren, want dan komt de achtergrond of beperking misschien helemaal verkeerd over vanwege slechte vooronderzoek.
4. Het hoeft allemaal niet moeilijk. Je personage houdt de deur open voor een rolstoelganger terwijl hij/zij praat. Je personages gaan wat drinken bij Brownies & Downies. Het zusje van die personage heeft dyslexie en vraagt terwijl ze kletsen hoe je een bepaald woord schrijft. De cassiere draagt een mooie hoofddoek. ETC.

Leef je uit, verwerk het in je verhaal, want iedereen wil een personage waarbij je zegt, “Dit ben ik!”. Denk er alleen bij na of dat je de personage tot zijn recht brengt, en niet of je het compleet verkeerd uitbeeld. Dat is alles wat ik van je vraag.​

Katie en Sophie